1395/04/27

درس واره شماره 49- شناخت پروژه

اشتراک گذاری

شناخت و تحلیل پروژه‌، ‌اولین قدم در فرایند طراحی به شمار می رود. هر معمار و طراحی در برخورد اول درصدد شناخت و بررسی جوانب مختلف پروژه بر می آید و میزان آگاهی و تسلط هر چه بیشتر طراح در این زمینه بر خلق اثری هر چه بهتر و درست تر كمك خواهد كرد. تجسم خلاق و ترسیم دیاگرام ها از مهم ترین ابزارهای كارآمد در مرحله شناخت به ویژه تحلیل چگونگی عملكردها‌، ‌اقلیم،‌ موقعیت سایت و تقسیمات فضایی پروژه به محسوب می شوند.

در شناخت كامل از یك پروژه معماری باید تحلیلی درست از موارد زیر ارایه شود:

  • اقلیم (شناخت فرایند و جریانات طبیعی منطقه)‌
  • سایت پروژه: تاریخچه سایت و منطقه موجود در آن، توپوگرافی زمین،‌ بناها با عوارض طبیعی موجود در سایت مانند درخت و رودخانه،‌ دید از بیرون سایت به داخل و بالعكس (‌چشم انداز)‌،‌ خیابان و كوچه های اطراف و نحوه دسترسی به سایت.
  • بررسی همجواری ها و الگوی هندسی منطقه،‌ كاربری های موجود،‌
  • ارزش گذاری سایت به لحاظ مكان یابی ساختمان، ‌ارتباط سایت با بنا و بالعكس.
  • تحلیلی درست از تجمیع یا پخش بناها در سایت.

 

 

Circulation Diagram, Plan 

 

 Dancing Structure, Lyza Rudyk, Concept

 

  • مشخصات بناهای موجود در منطقه،‌ به لحاظ قدمت،‌ ساختار، ‌سبك و شیوه طراحی و ساخت، مقابله با مسائل اقلیمی،‌ مصالح، فرهنگ و دیدگاه ساكنین نسبت به معماری.
  • ضوابط شهرسازی: طرح جامع و طرح تفصیلی، توسعه و تغییرات منطقه در زمان گذشته،‌ حال و آینده. (‌كنترل مكان یابی درست پروژه از طرف كارفرما).
  • ضوابط معماری سازمان ها و شهرداری ها،‌ مانند تراكم و سطح اشغال.
  • شرایط فرهنگی و اجتماعی محیط. توجه به روحیات و نیازهای فیزیكی روانی ساكنین.
  • تحلیل روانشناختی (‌رابطه انسان با فضا، انسان با انسان در فضای طراحی شده،‌ و فضا با فضا)‌
  • خواسته های پروژه و كارفرما.
  • برنامه فیزیكی پروژه،‌ نمودار روابط فضایی، سیركولاسیون سلسله مراتب فضایی، تحلیل اولویت ها،‌ زیر بنای پروژه.
  • مسائل مالی و اقتصادی پروژه: تطبیق طرح معماری با بودجه مورد نظر برای ساخت،‌ توجیه اقتصادی پروژه و بازگشت سرمایه.
  • مطالعه الگوهای مشابه و در نهایت مطالعه نوع معماری كه پاسخگوی محیط باشد.
  • و ...

 

Detail Design 

 

Facade Materia, Diagram

 

اندیشیدن به یاری نمودارها در طراحی معماری 

تفكر یك معمار به واسطه اسكیس ها و ترسیمات او انجام می گیرد و ارتباط تصاویر با نیم كره راست مغز (‌مغز هنرمند)‌ امكان خلق ایده ها و راه حل های جدید را برای او مهیا می سازد،‌ در ضمن ماندگاری اطلاعات و فراخوانی آن ها در این شیوه، به راحتی انجام می پذیرد.

از لحاظ سنتی وظیفه یك معمار ارایه نقشه های اجرایی است كه شامل پلان ها، مقاطع،‌ جزئیات اجرایی و غیره است؛ ‌اما تصاویری كه طراح در هنگام كشیدن طرح به منظور بررسی و ارزیابی جایگزین ها alternative ارایه می دهد بیشتر به صورت انتزاعی بوده و نسبت به نقشه های اجرایی از اهمیت كمتری در ساختن بنا برخوردارند.

یك طراح در مراحل اولیه طراحی، به منظور ثبت ایده ها،‌ توسعه و ارتباط آن ها، تحلیل عملکردها و اولویت بندی در دسترسی به فضاها، درك نقشه ها و ترسیمات موجود، یافتن فرم های جدید و تطبیق آن ها با طرح اصلی، آنالیز سایت،‌ اقلیم و سایر موارد به ترسیم دیاگرام ها می پردازد. در این بین (مداد و كاغذ) نقش مهمی در تجسم یافته های ذهن معمار برعهده دارند.

 

Graphic Thinking

 

Hand Sketches, Ravioli


بتی ادواردز Betty Edwards استاد طراحی می گوید: نقشه ها و طرح ها نه تنها به عنوان وسیله ای ارتباطی با دیگران به شمار می روند، در واقع اسكیس ها و ترسیمات انجام شده به طراحان كمك می كند تا فرم هایی را كه به آن می اندیشند را مشاهده، ‌درك و ارزیابی نمایند.

در این مرحله از فرایند طراحی،‌ طراح، ‌نمودارها و دیاگرام هایی نسبت به موضوعات مختلف ترسیم می كند. نمودارها سلسله تصاویری برای تفكر،‌ تحلیل داده ها، حل مسائل و برقراری ارتباط در رشته های طراحی بوده و زمینه های اولیه طراحی را شكل می دهند؛‌ روشی سریع و ساده برای بیان ساختار یا روابط نهانی در یك مجموعه فیزیكی است. نمودارها در رشته های مختلف مانند مهندسی مكانیك،‌ گرافیك،‌ برنامه ریزی شهری و سایر رشته ها به روشی تقریباً مشابه مورد استفاده قرار می گیرد.

 Proposal for Hotel Residence in Atacama by an architecture

 

 Sejong Art Center-Site Analysis


 

نمودارهای معماری Architectural Diagrams

نمودارهای معماری،‌ ترسیماتی هستند كه در آن از اجزاء هندسی برای ارایه مطلق پدیده های مصنوعی همانند: صدا، نور، باد و باران، اجزاء ‌ساختمان ( دیوار، ‌پنجره،‌ درها و... )‌، ‌مبلمان، رفتارهای انسانی همچون: جریان مردم، میدان دید،‌ درك استقلال و همچنین مرزهای داخلی فضای اتاق و یا عملكردها استفاده می شوند.

یك نمودار ممكن است نشانگر یك پدیده بصری همانند باد،‌ باران، چشم اندازی خاص یا بیانگر درك انسان از پدیده های محیط، ‌همانند صدا، گرما، تهویه و همچنین جنبه های كاركردی محیط زیست باشند. چنین نمودارهایی نه تنها ارایه كننده اجزاء فیزیكی و ارتباط آن ها می باشند بلكه نمایانگر نیروها و جریاناتی هستند كه طراح بایستی آن ها را مورد ملاحظه و توجه قرار دهد. مانند جهت و زوایای تابش خورشید و یا میزان تراكم و پخشایش جمعیت در فضای معماری. بنابراین در اغلب نمودارها با خطوط،‌ بردارها و سایر تصاویر نمادین از نیروها و جریانات مواجه می شویم كه در نوع خود مشخصه های فضایی از پروژه را در قالب اندازه و راستا به نمایش می گذارند كه به فهم و شناخت هر چه كامل تر از پروژه كمك می كنند.

یك نمودار بدون ارایه توضیحات مفصل در مورد مقیاس یا تصاویر واقع گرایانه از حجم و فرم پروژه به طور مطلق ارایه می گردد.

 

Site Analysis

 

Site Analysis


در كار با نمودارها با اشكال نامعینی مواجه می شویم كه روابطی از فضاهای معماری را تنها به صورت تقریبی نشان می دهند. در مقابل یك اسكیس غالباً درباره شكل فضای معماری بحث می كند و بیشتر اطلاعاتی از مشخصه های سه بعدی بنا در داخل و خارج ارایه می كنند و جزئیاتی از پلان و مقطع بنا،‌ تناسبات ساختمان،‌ پر و خالی نما، مصالح و اجزاء تشكیل دهنده آن را مورد ملاحظه قرار می دهد.

یك معمار در ترسیم اسكیس هایی از یك پلان به شكل، فرم و ابعاد فضاها می پردازد و برای چیدمان فضاها و عملكرد آن ها به دیاگرام هایی از روابط فضاها مراجعه می كند. ناگفته نماند كه ترسیم و تحلیل دیاگرام ها، پیش زمینه ای برای ترسیم دقیق تر اسكیس ها است و چون نمودارها و اسكیس ها از جنس تصویرند برقراری ارتباط و تعامل بین آن دو آسان تر انجام می گیرد. چه بسا طراح به واسطه این تحلیل ها و ترسیمات به ایده های جدیدی در تعریف فضا دست یابد.

نباید فراموش كرد كه در هر مرحله ای از فرایند طراحی امكان ظهور ایده های جدید وجود دارد و یك طراح خوب همیشه و در هر شرایطی باید آماده و پذیرای اتفاقات و افكار نو باشد.

 Site Analysis, Diagram

 

Site Section, Hand Sketching

 

آراء ‌نظریه پردازان فرایند طراحی در مورد نقش و اهمیت نمودارها:

كیربی لاكارد Kirby Lockard در كتاب تجاربی از ترسیم در طراحی‌ Design Drawing Experience، اظهار می كند: توانایی برای ترسیم نمودار ویژگی های سایت پروژه،‌ بستگی به دانش طراح در زمینه های مرتبط با محیط، همانند خورشید،‌ باد، پوشش گیاهی، ترافیك و محیط پیرامون دارد. وی بیان می كند كه ترسیم نمودار را می توان برای بررسی تفاوت های مسائل طراحی به كار برد؛ ‌این كار به ذهن امكان "مشاهده، درك و پاسخ دهی" بصری را بیشتر از آن چه كه می توانیم از علایم گفتاری به یاد آوریم، ارایه می كند. در حقیقت نمودارها، تجسمی هستند از نمادهای شفاهی در قالب تصاویر گرافیكی.

در كتاب تفكر گرافیكی Graphic Thinking، پائول لازیو Paolo Lazio استاد معماری، استفاده از نمودارها را شیوه ای برای حل مسائل طراحی، توسعه و ایجاد ارتباط با دیگران معرفی می كند. وی اظهار می دارد: یك نمودار به عنوان زبان گرافیكی، همانند زبان گفتاری شامل قوانین گرامری و لغوی است كه در ترسیم نمودارها باید آن ها را لحاظ كرد. وی بیان می كند كه "زبان گفتاری" به صورت متوالی می باشد در حالی كه عناصر "زبان گرافیكی" به طور همزمان عمل می كنند؛ یعنی تمامی نمادها و ارتباطات آن ها در یك زمان مورد ملاحظه قرار می گیرند.

 

Site Weather, Analysis

 

Site Wind, Analysis

 

 لین فراست و رد هنمی Lain Fraset and Rod Henmi در كتاب معماری تخیلی Envisioning Architecture با بررسی تكنیك ها و ترسیماتی كه بر كار معمار تأثیر می گذارند؛ نمودارها را ترسیماتی تعریف می کنند که با تلخیص و حذف اطلاعات غیرمرتبط از نظر نویسنده، تفسیر ویژه ای را ارایه می دهند. معماران با ترسیم نمودارها، موارد غیرملموسی را همانند: حرکت، دسترسی، صدا، منظره، عملکرد و زمان را در فرم نموداری، به عنوان نماد قرار داده و بدین وسیله، خلاصه ای از اطلاعات مربوط به پروژه را در قالبی نسبتاً کامل و فراگیر نشان داده و از آن ها به منظور، تجزیه، تحلیل و ترکیب نظریات خود استفاده می کنند.

دانیل هربرت Daniel Herbert، استاد دانشگاه و نظریه پرداز در زمینه طراحی معماری، نمودارها را در قالب مجموعه ای از تصاویر تحلیلی تعریف می کند که شامل ترکیبی از نشانه های گرافیکی و یادداشت های مکتوب هستند. یک نمودار معنی بیان های گفتاری را به متن گرافیکی تبدیل کرده و سعی در ارایه راهکارهای برای حل مشکلات معماری دارد. (نمودارها بیش از یک استراتژی مناسب برای حل مسائل طراحی می باشند و به عنوان ابزار یک طراح برای تفکر به کار می روند.)

 

Social Environment, Concept

 

Studio Gang Taipei, Pop Music Center

 

نمودارها در فرایند طراحی معماری 

نمودارهای معماری در یک فرایند طراحی، در راستای تحلیل و شناخت ذهن معمار از پروژه، قبل از تولید و بررسی ایده ها ترسیم می شوند. در حقیقت، نمودارها اولین تجسم معمار از تحلیل ها و مسائلی هستند که ذهن را نسبت به مساله مورد نظر به چالش واداشته و بهانه ای است برای توسعه و تدقیق فعالیت هایی که صورت می پذیرند.

بسیاری از معماران، پروسه طراحی خود را با ترسیم نمودارهایی کلی از برنامه معماری خود آغاز می کنند؛ پروسه ای که را با حضور و بررسی جزئیات پروژه ادامه یافته و به یکسری تصاویر گرافیکی پیچیده تر تبدیل می شوند. در چنین روشی، "طراحی" به عنوان فرایندی از تغییر شکل و نمودارهای به هم پیوسته تعریف می شود که تلاش طراح، درصدد ترسیم، تکمیل و ترکیب نمودارهای ساختاری، عملکردی، حرکتی و غیره است. برایان لاوسن Bryan Lawson نظریه پرداز طراحی در کتاب طراحی در ذهن Design in Mind با 10 معمار معروف مصاحبه کرده و روش های طراحی آن ها را مورد مطالعه قرار داده است. وی چنین نتیجه می گیرد که ترسیم، نقش بسیار مهمی را در فرایند طراحی ایفا می کند. (طراحان می گویند که بدون گرفتن مداد در دستانشان، تفکر برای آن ها دشوار است. تصاویر ترسیم شده به انسجام ذهن طراح می افزایند و تسلط وی بر کنترل جوانب پروژه بیشتر می شود.) شیوه ای که امروزه در بین معماران و دانشجویان بسیار کمرنگ شده و بازی های زبانی و ترسیمات رایانه ای جای آن را گرفته اند.

 

Sybarite Architects, Tree House Eco 

 

Sybarite Architects, Tree House Eco, concept


هر نمودار تنها از چند خط یا نماد تشکیل شده است، در حالی که تعداد بیشتری از این نمودارها با هم نشان دهنده تنوع در معنی است و می تواند بیانگر یا حداقل نشان دهنده استفاده از یکسری سمبل ها یا روابط فضایی باشد. اسکیس ها و نمودارها روشی برای تفکر بصری و تصویرسازی یک چهارچوب ادراکی برای بررسی، تغییر و جابه جایی طرح ها است. تعداد و تنوع ترسیمات و توجه طراح به کیفیت ترسیمات، فضای بیشتری را برای ارزشیابی و انتخاب و تبادل و توسعه تصاویر در بخش های دیگر طراحی را سبب می شود.

نمودارهای معماری، موجب تمرکز طراحان بر روی دانش و موضوعات مربوط به طراحی می شوند و در مقام یک راهنما، مسیر طراحی را واضح تر بیان کرده و ارایه کننده نتایج و قوانینی هستند که به طراحان کمک می کنند که خود را برای بررسی ها و طراحی های آینده آماده کنند. چنین می توان گفت که نمودارها در طول فرایند طراحی همیشه در کنار معمار حضور داشته و تنها محدود به مرحله عملیاتی یاد شده نیستند؛ ذهن هنرمند در هر لحظه مشغول تحلیل و تولید افکار جدیدی است که نباید از آن ها غفلت کرد و خود را به یافته های ثابتی محدود کنیم.

 

Taiyuan Theater, Iv Yaohua Wang

 

Zhongxun Times, Diagram 

برگرفته از:
خیابانیان، علی، چاپ اول، شهریور ماه 1388، "خلاقیت در فرایند طراحی معماری–فرایند طراحی معماری"، نشر انتشارات مهر ایمان - حرفه : هنرمند، کتاب ششم.
www.archinomy.com
www.architonic.com
www.architectuul.com
www.dezeen.com

نظرات

نظری وجود ندارد، اولین نفری باشید که نظری ثبت می کنید.