درس واره شماره 13- ریچارد راجرز

یکی از برجسته ترین معماران انگلیسی، که به همراه نرمن فاستر Norman Foster، گرایش معماری پایدار را در دنیا رهبری کرد، ریچارد راجرز Richard Rogers است. او از یک پدر و مادر انگلیسی در فلورانس، به سال 1933 میلادی، به دنیا آمد. در مدرسه انجمن معماران لندن و دانشگاه ییل Yale University، تحصیلات خود را به پایان رساند. در سال 1963 میلادی به همراه نورمن فاستر Norman Foster ، وندی چیسمن و سورا راجرز، دفتر معماری "گروه 4" را تاسیس کرد. این دفتر که تا سال 1967 میلادی دایر بود، شهرت و اعتبار زیادی را برای راجرز Richard Rogers و فاستر Norman Foster به همراه داشت. او بعد از جدا شدن از فاستر Norman Foster، با همکاری رنتسوپیانو Renzo Piano، برنده مسابقه مرکز ملی هنری و فرهنگی ژرژپمپیدو Georges Pompidou در پاریس به سال 1971 میلادی شد. او دفتر فعلی خودش را با عنوان شرکت راجرز و همکاران، به سال 1977 میلادی تاسیس کرد.

مرکز ملی هنری و فرهنگی ژرژپمپیدو Georges Pompidou در پاریس

 مرکز ملی هنری و فرهنگی ژرژپمپیدو Georges Pompidou در پاریس

وی به سال 1991 میلادی به مقام "شوالیه" نائل آمد و در سال 1996  میلادی به دریافت لقب "لرد" مفتخر شد و  به سال 2007 میلادی جایزه معروف پریتزکر Pritzker Prize را دریافت کرد. مهم ترین ساختمان های او عبارتند از : ساختمان لویدز Lioyds Building در لندن به سال 1986 ؛ گنبدهزاره Millennium Dome در لندن بین سال های 1978 و 1989، دادگاه حقوق بشر اروپا در استراسبور فرانسه European Court of Human Rights building in Strasbourg به سال  1995 ؛ طرح توسعه ی جزیره مالیورکا  Mallorca در اسپانیا به سال 1994؛ ساختمان دادگاه های بوردو Bordeaux Laws Courts در فرانسه به سال 1998.

 گنبدهزاره Millennium Dome در لندن بین سال های 1978 و 1989

گنبدهزاره Millennium Dome در لندن بین سال های 1978 و 1989

از دغدغه های اخیر ریچارد راجرز Richard Rogers، طراحی و مدیریت پروژه های متناسب با اقلیم و طراحی سبز است. آنچه برای او درطراحی اقلیمی مهم است، ساخت ساختمان هایی انعطاف پذیر و سازگار با اقلیم و طبیعت است. به عقیده او معماری متناسب با اقلیم، ضمن ارزش گذاری به پیشرفت های تکنولوژی، در پی خلق فضای انسانی و سازگار با محیط است. این پشرفت های تکنولوژی همواره گامی است که به ایده های بلندپروازانه ی معمار، پاسخ مثبت می دهد و افقی است که انسان را به طبیعت نزدیک می گرداند. به زعم راجرز Richard Rogers، دغدغه ها و مباحث مطرح شده ی علوم جدید، بحث در مورد ذخیره انرژی و یا پول و سرمایه نیست، بلکه آنچه مهم است، حفظ زمین از آلاینده های مضر صنعتی و پساصنعتی است. او در مورد ساختمان های آینده می نویسد: : "جهت برآورده نمودن احتیاجات ساکنان بنا و حداکثر استفاده بهینه از انرژی، بهترین ساختمان های آینده به صورت پویایی با اقلیم مجاور خود ارتباط پیدا می کنند."

 گنبدهزاره Millennium Dome در لندن بین سال های 1978 و 1989

 گنبدهزاره Millennium Dome در لندن بین سال های 1978 و 1989

 در معماری، میکروالکترون های پنهان از چشم و بیوتکنولوژی، جایگزین سیستم های مکانیکی خواهند شد. ساختمان ها، شهر و اهالی آن همانند یک سیستم ارگانیک جدا ناپذیر، در زیر چارچوب متحرک و متحول که کاملاً دقیق و به اندازه طراحی شده، قرار می گیرد. به جای تیرها، ستون ها و پانل ها و سایر المان های سازه ای، یک پوسته ممتد و به هم پیوسته جایگزین خواهد شد. این روبات های متحرک، با استفاده از سیستم های الکترونیک و بیوتکنولوژی، بسیاری از خصوصیات ارگانیسم های زنده را خواهند داشت. در مورد سازه های معماری، سیستم های انعکاسی با استفاده از دستگاه عصبی الکترونیک، تغییرات محیطی را احساس خواهند کرد و همانند ماهیچه های بدن با منقبض و منبسط کردن خود، بار و نیروهای وارده را به قسمت های مختلف کالبد بنا منتقل می کنند. امروزه خلبان های اتوماتیک می توانند تمام قسمت های مختلف هواپیما را به صورت بسیار دقیق و با عکس العملی در ظرف چند صدم ثانیه کنترل کنند. این خلبانان الکترونیک با توجه به شرایط دائماً متغیر خارج و داخل هواپیما، مستمراً شرایط ایده ال پرواز هواپیما و آسایش مسافران را فراهم می کنند. آینده فرا رسیده و تاثیر آن بر معماری  آغاز شده است.

ساختمان لویدز Lioyds Building در لندن به سال 1986

ساختمان لویدز Lioyds Building در لندن به سال 1986

ساختمان لویدز لندن Lioyds Building ، از سال 1978 تا 1986 میلادی، طراحی و ساخته شد. ساختمان از نظر جزئیات سازه، شباهت خاصی به مرکز هنری ژرژپمپیدو Georges Pompidou دارد و از طرفی، سازمان دهی فضای داخلی، به خصوص طرح فضای وید مرکزی و امتداد آن به یک نورگیر قوسی شکل بالای فضای وید، یادآور سالن مرکزی قصر بلورین جوزف پکستون Joseph Paxton, است.

 ساختمان لویدز Lioyds Building در لندن به سال 1986

ساختمان لویدز Lioyds Building در لندن به سال 1986

سازه ساختمان بتنی انتخاب شده و ارتفاع طبقات به خاطر استفاده کردن از تاسیسات خاص از حد استاندارد بلندتر در نظر گرفته شده است. پوسته خارجی ساختمان، دارای یک پوسته مثلثی شیشه ای برای عایق بندی و یک سقف بتنی بدون پوشش است که انرژی سرمایی را در طول شب جذب و در طول روز آن را مصرف می کند. این سیستم باعث می شود که انرژی ذخیره شده در جرم ساختمان، نیاز به خنک کننده های مصنوعی در طول روز را کاهش دهد. پوسته شیشه ای جداره ساختمان، دو جداره طراحی شده است و پنجره ها در پوسته داخلی آن نصب شده اند.

 دادگاه حقوق بشر اروپا در استراسبور فرانسه European Court of Human Rights building in Strasbourg به سال 1995

دادگاه حقوق بشر اروپا در استراسبور فرانسه European Court of Human Rights building in Strasbourg به سال 1995

طرح ساخت ساختمان دادگاه حقوق بشر اروپا European Court of Human Rights building ، در سال 1995 میلادی، به اتمام رسید. ایده اولیه راجرز Richard Rogers ، خلق ساختمانی یادمانی بود. ساختمان باید، از طرفی، نمودی موقر و شکوهمند و ازطرف دیگر، خصوصیات یک دادگاه حقوقی را برای جامعه مدرن اروپا داشته باشد. ساختمان دادگاه با فرم استوانه ای شکل به عنوان حجم اصلی، و حجم های فرعی که به مجموعه الحاق شده است، چشم انداز خاصی به سایت می دهد .حجم های استوانه ای شکل پخ دار شده که با پانل های صاف و ضد زنگ فولادی محصورشده و روی قاب های بتنی سه پایه ای نگه داشته شده اند، بر فراز تالار عمومی، معلق قرار گرفته اند. تالار مرکزی با پله های منحنی در طبقه بالا به محل دادگاه منتهی می شود.

 دادگاه حقوق بشر اروپا در استراسبور فرانسه European Court of Human Rights building in Strasbourg به سال 1995

 شفافیت ساختمان براساس این استعاره شکل گرفته است که روند دعاوی حقوقی را در بالاترین سطوح آن، نشان می دهد. استخر جلو ساختمان، هم از نظر تعدیل رطوبت و هم ازنظر منظر، جلوه خاصی به چشم انداز ساختمان می دهد. یکی از نقاط قوت طرح، طراحی مسیر حرکت آب در داخل ساختمان است و این کار، زیبایی خاصی به ساختمان می دهد.

دادگاه های مرکزی شهر بوردو Bordeaux Laws Courts در فرانسه، به سال 1998 میلادی

 دادگاه های مرکزی شهر بوردو Bordeaux Laws Courts در فرانسه، به سال 1998 میلادی

ساختمان دادگاه های مرکزی شهر بوردو Bordeaux Laws Courts در فرانسه، به سال 1998 میلادی، طراحی و ساخته شد. ساختمان دارای تهویه مطبوع طبیعی در آب و هوای گرم اروپایی است، به طوری که نیاز به چرخش هوای تازه در اتاق های دادگاه، بر طراحی و شکل بنا تاثیر گذاشته است. کارکرد آنها طوری است که هوا و نور از پایین و گرمای اندکی از طریق نورگیر وارد می شود. گرمای خورشیدی که از بالای بنا جذب می شود ؛ تاثیرات لایه ای  را افزایش می دهد و تحرک کافی هوا را در ساختمان ایجاد می کند. قبل از اینکه هوا وارد اتاق های دادگاه شود، از روی یک استخر آب می گذرد و مرطوب و خنک می شود.

دادگاه های مرکزی شهر بوردو Bordeaux Laws Courts در فرانسه، به سال 1998 میلادی

دادگاه های مرکزی شهر بوردو Bordeaux Laws Courts در فرانسه، به سال 1998 میلادی

 سالن عمودی این ساختمان که دارای هفت اتاق دادرسی است، در سایه قرار دارد، ولی کاملاً روشن و نورانی است. ازاین محل می توان استخر و در پشت آن کلیسای جامع قرون وسطا را مشاهده کرد. هوای سالن از فراز استخر و همچنین از خنکای آب های زیرزمینی که از طریق دستگاه های تهویه به چرخش در می آید، تامین می شود. سیستم طبیعی تهویه هوا، جزئی از ترکیب بندی معماری است. البته لازم به ذکر است که فضاهای داخلی دادگاه، از طریق مناظر طبیعی حیاط دادگاه که دارای استخر و فواره های بزرگی هستند و عمدتاً از آنها جهت تعدیل دمای خارج ساختمان استفاده می شود، کاملاً مشهود است. 

طرح توسعه ی جزیره مالیورکا در نزدیک پالما در اسپانیا، به سال 1994 میلادی، برنامه ریزی و طراحی شد. طرح توسعه ی جزیره، یکی از موفق ترین کارهای طراحی پایدار راجرز Richard Rogers، در حیطه سامان دهی و طراحی شهری است. جزیره دارای آب و هوای گرم مدیترانه ای است و باد غالب آن از سمت شمال و شمالی غربی می وزد. منطقه مورد نظر طراحی به وسعتی معادل 30 کیلومتر مربع، در حد فاصل بین منطقه پالما و دریا، واقع شده است. این سایت، که محصور در رشته کوه های جزیره است، باعث محدود شدن زمین های کشاورزی شده و به طبع آن، رکود اقتصادی محل را در پی داشته است.

از اولین اقدامات تیم طراحی، پیشنهاد طراحی مخازن آب بر روی مسیل های جزیره بود .ذخیره آب کمک شایانی جهت پویایی اقتصادی منطقه که عمدتاً کشاورزی بوده انجام داده است. خانه های مسکونی در شیب تپه های اطراف سایت و جهت آنها به سمت باد غالب، طراحی شده بود. شیب سایت، امکان پلکانی شدن حجم ها را در پی داشت و یکی از مهم ترین عواملی بود که بتوان بیشترین انرژی خورشیدی را جهت مصرف روزانه ی خانه ها، تامین کرد. در طراحی بناهای مسکونی، برای ایجاد یک محیط متعادل بدون استفاده از سیستم های مکانیکی و مصرف کننده انرژی تلاش شده است. بناها در لابه لای درختان طراحی شده اند؛ در تابستان درختان سایه ایجاد می کنند و دریافت گرما از خورشید را کاهش می دهند. در مجموع درختان، آب، بوته و گیاهان، چشم اندازی زیبا به وجود می آورند که آلودگی را تصفیه و هوا را مرطوب، خنک و تازه می کند. ساختمان های باریک و کم عرض، اجازه دسترسی به پنجره های بیشتری را داده و نیاز به نورپردازی مصنوعی را کاهش می دهد. در داخل بناها، هوایی که از طریق پنجره ها وارد می شود، می تواند بدون استفاده از پنکه های مکانیکی و با شکل دادن سقف به صورت آیرودینامیکی و یا با مرتبط کردن طبقات به یک فضای بزرگ تر، به گردش در آید. هنگامی که، هوای داخل فضای میانی گرم می شود ، تاثیرات لایه ای هوا را به سمت بالا می کشد و همین زمان، هوای کهنه (مصرف شده) را مکش می کند. برش عمودی (ضخامت) سقف، طوری طراحی شده است که در برابر بادها، عکس العمل نشان می دهد و در بعضی موارد آنها را جذب می کند و سبب افزایش کشش هوا از خارج ساختمان و ایجاد شرایط محیطی مناسب بدون نیاز به سیستم های سردکننده می شود.