درس واره شماره 14- باغ های عمودی و دیوارهای زیست مند

امروزه ساخت نماهای سبز و باغ های عمودی (شامل کلیه سطوح شیب دار و عمودی) در کشورهای توسعه یافته رواج زیادی در شکل دهی به فضاها و نماهای شهری پیدا کرده است. این دیواره ها با حل بخش قابل توجهی از مسئله فقر فضای سبز شهرها، کمبود محوطه سازی گیاهان در ساختمان ها و مجموعه ها و همچنین کمبود زمین و بودجه در مناطق متراکمی که زمین در آنجا دارای ارزش زیادی است، راهکار مهمی برای حل کمبود سرانه فضای سبز به شمار می آید، ضمن آنکه با استفاده از برخی شیوه ها می توان از آن به عنوان فضای باز شهری نیز بهره برداری کرد (شیوه هایی نظیر دیوارهای بلند سبز در محوطه سازی و پارک، ایجاد تراس در پشت و یا در میان نماهای گیاه کاری شده ساختمانی و مواردی ازاین دست)، یا اینکه می توان با استفاده از این شیوه ها فضای سبز را به اندرونی ترین فضاهای ساختمان برد. 

آثار مثبت نماها و دیواره های پوشیده از گیاه بسیار متعدد است و می تواند با بام های سبز مقایسه شود. آثاری همچون نگهداری آب باران بعد از یک بارش شدید، جلوگیری از پیدایش روان آب های سطحی، بهسازی عمومی خرد اقلیم، کاهش گرمای نامطلوب محیط و تعدیل دما، صرفه جویی در مصرف انرژی با ایجاد یک لایه عایق و محافظ روی پوسته، محافظت در برابر باد، خنک ساختن ساختمان و نیز فضای باز اطراف با تبخیر، تصفیه آلودگی و جذب آلایش های صوتی، بهسازی کیفیت هوا و محیط  زیست با جذب گرد و خاک و آلاینده های جامد معلق، جلوگیری از دیوارنویسی و نصب اعلامیه، جایگزین شدن رنگ ها و نقوش طبیعی به جای نقاشی دیواری و نماسازی های مصنوعی و ارتقاء بصری نماهای بدون جذابیت موجود و تاثیر روان شناختی روی جامعه به لحاظ ارزش های زیبایی شناسانه تنها بخشی از این مزایا هستند. هزینه های بالاتر آن نسبت به فضای سبز ساخته شده روی زمین را می توان با عدم نیاز به خرید زمین برای ساخت آن جبران کرد. این دیواره ها به ایجاد تنوع زیستی گیاهان و جانوری و بهسازی محیط زیست کمک می کنند. برای انتخاب گیاهان مناسب و مخصوص این فناوری باید از نظرات کارشناسان باغبانی و کشاورزی و متخصصان این نوع نما بهره برد و مطالعات گسترده ای روی گونه های گیاهی مناسب با این شرایط انجام داد.

 تاثیر منفی جاذبه را باید خنثی کرد. عایق کاری رطوبتی دقیق دیوار باید با جزئیات اجرایی لازم انجام شود. وزن وارده به سازه در هر دوی کارهایی که این نما از ابتدای طرح پیش بینی نشده و به بنای ساخته شده الحاق می شود و یا کارهایی که این نما جزئی از طرح است، باید مورد محاسبه قرار گیرد. برای مسئله رشد ریشه در دیوار و تخریب آن، رسیدگی به گیاهان و باغبانی، هزینه اجرا و سایر مسایل این کار باید تدابیر لازم اندیشیده شود. برخلاف بام های سبز که معمولا نیازی به آبیاری ندارند، بیشتر نماهای گیاه کاری شده باید به طور مصنوعی آبیاری شوند.

درکشورهای مدیترانه ای، نماهای گیاه کاری شده از دوران باستان بخشی از سیستم طبیعی کنترل آب و هوا را برای ساختمان ها تشکیل می داده اند. استفاده از ساقه ها، گسترش  گیاهان چسبنده و بالارونده و کاشت درختان پرشاخ و برگ و درختان میوه، نیز نوعی ترفند باستانی است، چرا که علاوه بر مزایای یادشده گرمای ذخیره شده دیوار پشت این گیاهان به رشد آنها کمک می کند. 

ساختمان هایی که با گیاهان پوشانده شده اند، سمبل هماهنگی ساختمان با طبیعت و پیروی طراحی معماری از محیط طبیعی خود هستند. نماهای سرپوشیده از گیاه که در اواخر قرن نوزدهم توسط جنبش باغ–شهر ایجاد شدند میتوانند نخستین عکس العمل های زیست محیطی در برابر صنعت سازی محسوب شوند.

امروزه نه تنها خانه های خصوصی و ویلایی با کاشت گیاهان روی نما پوشیده می شوند، بلکه نمای موزه ها، ساختمان های اداری، بناهای تجاری، هتل های لوکس، رستوران ها، آژانس ها و حتی ساختمان های رسمی و دولتی نیز از این شیوه استفاده می کنند. این کار باعث افزایش فروش واحدها و یا کالاهای عرضه شده درمیان نشریاتی می شود که به مسایل زیست محیطی حساس و آگاهند. با این حال گسترش بین المللی و روش مند استفاده از گیاهان روی نما و نیز سازمان دادن و نهادینه کردن این کار یک فعالیت جدید محسوب می شود. نماهای گیاه کاری شده به طور خاص، در شهرهای بزرگ آمریکا، آسیا و استرالیا که در آنها مسئله گرمای هوا در مقایسه با شهرهای اروپا، بزرگ تر و بحرانی تر است، رواج بیشتری دارند. این ترفند با تمام مزایایی که دارد، همان طور که اشاره شد، فنون و تخصص های خود را در رشته های ساختمانی و باغبانی می طلبد و تمامی مسائل جانبی و پیامدهای احتمالی آن باید در بلندمدت مورد بررسی قرار گیرد. مسلما کاشت مستقیم گیاه روی نمای ساختمان باعث خرابی آن می شود؛ ریشه ها می توانند درزهای آب بندی شده و سطوح ضد آب را بشکافند و در ریزترین رخنه های آجرکاری و حتی سطوح بسیار سخت نفوذ کنند. پیچک ها می توانند پوسته را بشکافند و از کنار پنجره ها و  بازشوها وارد ساختمان شوند، درحالی که شاخ و برگ های درختان ممکن است مسیرناودان ها ولوله های آب باران را مسدود کنند وباعث گرفتگی آن شوند؛ کاشت گیاهان می تواند باری اضافی خارجی وارد کند و تاثیر منفی بر تعادل سازه ای ساختمان داشته باشد اما اگر افراد از دستورالعمل ها و استانداردهایی که برای اشکال گوناگون دیوار گیاه کاری شده موجود است پیروی کند نماهای سبز می توانند بدون هیچ گونه مشکل عمده اجراشوند.