SELFRIDGES DEPARTMENT STORE

ساختمان سلفریجز Selfridges در بیرمنگام انگلستان Birmingham,UK بزرگترین شعبه از دو فروشگاه زنجیره ای است که در مرکز خرید بازسازی شده ی بالرینگ قرار دارد؛ درخواست مدیران سلفریجز، ساختمانی بود که از مسافت دور دعوت کننده و چشمگیر بوده و در ضمن نمای آن بسته باشد، چون پنجره های زیاد موجب ایجاد اشکال در نورپردازی کالاها و قفسه های اجناس می شد.

فیوچرسیستمز Future Systems یک حباب آبی رنگ غول آسا طراحی و دیسکهای آلومینیومی خود را بر روی آن الصاق کرد؛ این حباب، لباس فلزی مارک کوراژ (Courreges) مربوط به دهه ی 1960 یا یک بزرگنمایی بسیار عظیم از چشم مرکب یک مگس را به یاد می آورد.

این ایده با طراحی و مدل سازی جزییات آن آغاز و سپس به کمک مدل سازی سه بعدی به وسیله ی کامپیوتر ارائه شد. طرح نهایی با رعایت جزییات متناسب با هزینه ها، نمی توانست پانل هایی با سطوح صاف در نما داشته باشد؛ بنابراین واحدهایی تکرارشونده برای نما، طرح شد؛ فرم دایره به دلیل برتری های آن نسبت به مثلث انتخاب شد؛ صفحات دایره ای با قطر 600 تا 700 میلیمتر با فرم کلی ساختمان سازگاری بیشتری داشتند.

حدود 15000 مدول تکرارشونده در مقیاسی بزرگ در حالت های صاف و منحنی مورد نیاز بود؛ برای این منظور بیش از سی ماده ی مختلف از سنگ های آذرین تا چینی شیشه ای بررسی و آزمایش شدند؛ در این آزمایش دو پانل بتنی با ارتفاع شش متر ساخته شد و اجسام مختلف در رنگ ها و ضخامت های متفاوت را آزمایش کردند؛ مناسب ترین مصالح، دیسک آلومینیومی با صفحاتی به قطر 660 میلیمتر بود.

 در این نمای منحصر به فرد از لایه های عایق استفاده شده است و بیرونی ترین لایه این نما، یک پوسته ی آبی رنگ پاششی است که ظاهری مانند شیشه ایجاد می کند و در نهایت، ساختمان با 15000 قرص آلومینیومی آنودایز شده روکش شده است (بر روی هریک کنترل کیفیت دقیقی صورت گرفته است). 

زبان فیوچرسیستمز Future Systems عمدتا زبانی تک در معماری است، اما پیداست که آنچه در این مورد بیشتر بدان اندیشیده شده، طرح یک شکل عجیب و غریب میخکوب کننده است که کنجکاوی را برای ورود به درون سازه ی معماری بر می انگیزد. فروشگاه سلفریجز Selfridges Department Store به مقوله ای از اشیاء تعلق دارد که با آثار کلاوس اولدنبورگ یا آنیش کاپور، که نفر دوم با فیوچر سیستمز همکاری داشته، شباهتهایی از خود نشان می دهند. بنای کنونی سلفریجز در حال حاضر نقشی بیش از یک سازه ی حجمی را ایفاء می کند.

این سازه به نحو استادانه ای تغییرات در سطح و ارتفاع و نوآنس نور و سایه را در طول روز نشان می دهد. انحنای آن به ویژه، تاثیری فراموش ناشدنی بر بیننده به جای می گذارند؛ اما انتظاری که نمای بیرونی عمارت در بیننده ایجاد می کند، تازه با ورود به داخل آن است که به نحو مطلوبی برآورده می شود.

شرکت Arup طراحی مهندسی کامل این ساختمان را فراهم آورده است: سازه، تاسیسات، نمای بیرونی، سیستم اطفای حریق، مخابرات و اکوستیک؛ سازه ی نما در GSA با استفاده از یک مدل اجزای محدود دو بعدی که به مدلهای صفحه ی کف یک بعدی مرتبط شده بود، مورد تحلیل قرار گرفته و الزامات تقویتی با استفاده از نتایج تحلیل مجدد که در نرم افزار داخلی شرکت Arup به نام RC2D انجام شده بود، صورت گرفته است.

در مرحله طراحی تجسمی، مدل سازی کامپیوتری تابش نور خورشید به درون سالن های میانی از طریق سقف، این امکان را به وجود آورده که زاویه و شکل اتاق های میانی طوری طراحی شود که نور طبیعی امکان نفوذ تا بیشترین عمق سالن های داخلی را داشته باشد.

اندازه و مسیر کانال های اصلی نسبت به سازه ی ساختمان، توسط نرم افزار، بهینه شده است؛ مسیر نهایی کانال های عبور کابل های برق تجهیزات داخلی با استفاده از مدل سازی سه بعدی با سازه اصلی ساختمان هماهنگ شده است تا ساخت آنها در محل، با حداکثر صرفه جویی زمانی ممکن، همراه باشد.

درون عمارت در واقع هم جنبه ی دپارتمان دارد و هم خرده فروشی؛ طراحی داخلی سلفریجز در واقع در پیرامون دو دهلیز بزرگ صورت گرفته که نور خورشید را از بالا به اعماق تحتانی سازه هدایت می کنند و به بیننده دید کاملا شفافی از آسمان و احساسی از تغییرات آب و هوای بیرون می دهد؛ آبشار نور طبیعی باعث به وجود آمدن سایه روشن ها و انعکاس های متعددی در داخل فروشگاهها می شود؛ علاوه بر این، در سطح طبقه ی همکف، محلهای نفوذی بر پوسته ی بیرونی تعبیه شده که ورود اتومبیلها را نیز امکان پذیر می سازند و آنها را از طریق یک پل به پارکینگ آن سوی جاده هدایت می کنند و یک تراس هم برای رستوران ایجاد می کنند.

دیسکهای آلومینیومی سلفیرجز، به نمادی از کل فروشگاه بدل شده اند، به نحوی که از سرتاسر شهر می توان تاثیر آنها را مشاهده کرد؛ این سازه نمونه ی بسیار خوبی است از معماری ای که می تواند معنای هویت را با خود برای شهر به ارمغان بیاورد. 

سیال بودن فرم ساختمان یادآور پارچه ابریشم و خطوط نرم بدن انسان است. با وجود اینکه ساختمان عظیم است، اما احساس بی وزنی را به بیننده انتقال می دهد و انگار در حال نفس کشیدن است؛ ساختمان در نور خورشید برق می زند و شب ها، با درخشندگی فلزی اش، تصویر تغییرات جوی، نور، رنگ و مردمی را بازتاب می دهد که از کنارش عبور می کنند.

شکل مجسمه مانند ساختمان در فضا و ساختمان های راست گوشه و معمولی اطراف آن کاملا مشخص است و به ویژه پس زمینه ای بسیار زیبا برای ساختمان سبک گوتیک میدان سن مارتین ایجاد می کند.

در سال های اخیر امکان طراحی و ساخت دقیق اسکلت های بسیار نامنظم توسط ابزار های دیجیتال فراهم شده است؛ این امکانات، نسل جدیدی از ساختمان های نامتعارف را به وجود آورده است.