PHAENO SCIENCE CENTER

ساختمان مرکز علمی-فرهنگی فائنو  Phaeno Science Center به عنوان نقدی از سوی زاها حدید Zaha Hadid بر اصول جنبش معماری مدرن قلمداد می شود. نخست به واسطه نگاه نو و خلاقانه وی در تعریف کیفیت فضای پیلوتی که آن را در قالب هندسه ای سیال و ارگانیک دور از فرم متعارف مسطحی که لوکوربوزیه Le Corbusier معرفی نمود، به مثابه پلازایی جمعی مطرح می کند و دوم به جهت سازگاری و انطباق ساختمان با شرایط سایت در تقابل با رویکرد معماری سبک بین المللی، تولید انبوه، طراحی پلان های تیپ و بی توجهی به ویژگی های سایت پروژه. مرکز فائنو که در نوع خود اولین در کشور آلمان Germany به شمار می رود در سال 2005 میلادی ساخته شد، به لحاظ مکانی در سایتی خاص واقع شده است. سایت این بنا آخرین دانه از رشته ساختمان های فرهنگی مهم شهر ولفسبورگ Wolfsburg را که همچون زنجیری در امتداد هم جانمایی شده اند، در خود جای داده است؛ ساختمان هایی که توسط معماران برجسته ای چون آلوار آلتو Alvar Aalto و هانس شارون hans scharoun طراحی شده اند.

بنا با زیربنایی بالغ بر 27000 متر مربع کیفیت های فضایی بی نظیری را در قالب فضاهایی پیوسته، روان و سیال به واسطه دخل و تصرف های بی مهابا در سایت نظیر گودبرداری های هوشمندانه و تعریف ترازهای متفاوت ارائه می کند. حجم ساختمان از شفافیت بالایی برخوردار است، در این خصوص گشودگی هایی که در تراز همکف - پیلوتی تعریف شده اند، تأثیر به سزایی دارند. فضای عمده نمایشگاهی در پلازای همکف در ارتباط با فضاهای تجاری و فرهنگی که در قالب مخروط هایی بتنی نمود یافته اند، ساماندهی شده است. زاها حدید در طرح این بنا، همچون بسیاری از پروژه های دیگرش شیوه متفاوتی از زمینه گرایی را در دستور کار خود قرار داده. وی همچون برخی آثار پیتر آیزنمن Peter Eisenman ابتدا امتداد خطوط برآمده از شبکه شهر را به درون بنا می کشاند، این خطوط با هندسه ای ارگانیک فرم کلی ساختمان و در مرحله بعد تقسیم بندی فضاهایی داخلی را شکل می دهند. فرم مخروطی پایه های ساختمان نیز در واقع امتداد محورهایی از شهر است که از زمین فاصله گرفته و نمودی سه بعدی می یابد. یکی از مخروط ها ورودی اصلی را در خود جای می دهد، سالن کنفرانس نیز در مخروطی دیگر طراحی شده است و سه مخروط دیگر دسترسی به پلازای فضای نمایشگاهی را میسر می سازند. 

بنا در کنار فعالیت های فرهنگی، کاربری علمی-تحقیقاتی نیز دارد؛ فضاهایی با نام ایستگاه های تجربی Experimental Stations مخاطبان را با موضوعات علمی و تکنولوژیک آشنا می سازد. رستوران، لابی، لابراتور، کارگاه های آموزشی و سالن برگزاری مراسم از دیگر ریز فضاهای این مرکز می باشند. در واقع بعد علمی کاربردی بنا، کانسپت طراحی فضاهای پروژه را در جهت برانگیختن حس کنجکاوی و میل به اکتشاف فضاهای جدید در مخاطب شکل داده است؛ پلان هایی با زوایای نامتعارف و فضاهای مواج که بازی نور و سایه در آن ها راهنمای بصری مخاطبان می باشد؛ به این ترتیب که فضاهای اصلی و مهم تر، از نورپردازی متفاوت و روشن تری برخوردارند و بازدیدکنندگان گذرگاه هایی که به نقاط روشن تر می رسند را با کنجکاوی و میل به کشف فضایی جدید طی می کنند. در راستای انطباق با کانسپت پروژه، انتخاب مصالح و روش استفاده از آن نیز در جهت القای پیچیدگی و حس بیگانگی در مخاطب بوده است. سیستم سازه بنا از ساختارهای متعارف تیر و ستون به دور بوده و استفاده هوشمندانه بتن در آن بسیار قابل توجه است؛ به این ترتیب که کف طبقات در یک تراز نبوده و برای قالب بندی بتن از قالب های پیش ساخته جداگانه ای استفاده شده که در کنار یکدیگر قرار گرفته و سطوح بتنی را به تدریج تکمیل می کنند. همچنین دانه بندی بتن استفاده شده از بتن معمولی ریزتر و فشرده تر است. بدون انتخاب این نوع بتن، زوایای تیز صفحات با شکست های نامتداول و کنسول های جسورانه که بنا را به تندیسی عظیم بدل کرده اند، ممکن نبود.