درس واره شماره 40- آموزش معماری از ابتدا

در زمینه شناخت و آموزش معماری سال هاست که در بی خبری به سر می بریم. برنامه های کلیشه ای و یکنواخت مدت هاست که بر آموزش سایه انداخته و برنامه ثابت و ملال آور آموزش عالی معماری در ایران و روش های تجویزی آن برای دانشکده های معماری نشانه این بی خبری و بی تحرکی است. این آموزش بی روح هم هر بار برای گروهی از جوانان نوزده ساله ای آغاز می گردد که با پس زمینه ای از آموزش های ریاضی و فیزیک وارد رشته معماری می شوند و پس از گذراندن یک دوره 6 تا 7 ساله با مسائل حرفه ای مواجه می شوند که با آنچه در دوران آموزش آموخته اند ارتباط چندانی ندارد.

Phyllis Lambert-Architect and Founder of CCA-1927 

CCA, Montreal-Canada, 1979 

شاید بجا باشد اگر معماری در جامعه را با بهداشت در اجتماع مقایسه کنیم. در جوامع پیشرفته برای جلوگیری از بروز بیماری، معمولاً آموزش و شناخت مسائل بهداشتی در زمره نخستین برنامه های آموزشی کودکان قرار دارد و این آموزش در سنین بعدی نیز تداوم می یابد چرا که آنها اعتقاد دارند یکی از اصولی ترین روش های پیشگیری از بیماری رعایت اصول بهداشتی است. آنها در همین رابطه برای اقشار مختلف مردم برنامه ریزی و ارائه طریق می نمایند و از کلیه وسایل ارتباط جمعی نیز یاری می جویند و در نهایت با توسعه آگاهی، شناخت و آموزش در امر بهداشت در مقاطع مختلف  نقش مهمی در پیشگیری از بیماری ها و صرفه جویی در هزینه های گزاف درمان ایفا می نمایند.

CCA, Montreal-Canada, 1979

CCA, Montreal-Canada, 1979

مقایسه آگاهی در زمینه معماری با آگاهی در زمینه بهداشت بی ارتباط نیست. خانه، کوچه، خیابان، شهر و روستا مکان هایی هستند که به طور مداوم در ارتباط با آن ها هستیم و از دوران کودکی با آن ها اُنس می گیریم. این اُنس ممکن است با خاطره های دل انگیز و فراموش نشدنی از فضای زندگی یا تصویرهای آشفته، آلوده و نگران کننده از این فضاها همراه باشد. بالا بردن حساسیت فرد در مقاطع مختلف رشد و تأمین امکان تجربه فضاهای متفاوت برای او، یکی از عوامل مهم پیشگیری از بیماری های معماری و شهر سازی است. با آموزش معماری از ابتدا  آنچنان که در جوامع پیشرفته معمول است، توجه فرد به فضای پیرامون در سنین مختلف افزایش یافته و او تأثیر نقش خود را در تغییر این فضا در می یابد.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA, Montreal-Canada, 1979

نمونه ای از این نوع آموزش توسط مرکز معماری کانادا CCA صورت می گیرد که تجربه بسیار آموزنده ای است. این مرکز سعی  دارد حساسیت فرد را نسبت به معماری و فضاهای شهری برانگیزد. به آموزش دیدگان این جسارت را می دهد تا خلاقیت های خود را به مرحله اجرا در آورند، دیدگاه ها و نظرات خود را با همسالانشان مقایسه کنند و حساسیت های فضایی خود را در فرایند آموزشی خاص ارتقا دهند. آموزگاران CCA در این خصوص، آموزشی چند جانبه را ارائه می نمایند و بارور می کنند، آموزشی که در آن از تاریخ، ریاضیات، ادبیات و ... بهره می گیرند و به افراد، نقش "معمار" یا نقشی را که خود آنان در آینده می توانند در ساختار شهرشان ایفا کنند می نمایانند.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA, Montreal-Canada, 1979

قبل از آنکه به برنامه های آموزشی CCA و روش های خلاق آن اشاره کنیم شاید بجا باشد مشخصات این مرکز اطلاعاتی را ارائه نمائیم.

مرکز معماری کانادا یا CCA مرکز مطالعات و موزه ای است که به معماری، تاریخ و آموزش در جامعه اختصاص داده شده و تنها سازمان و موسسه از این نوع در جهان است. این مرکز از زمان گشایش خود برای عموم یعنی از سال 1989 به تدریج اعتبار محلی، ملی و جهانی یافته است. CCA بر این عقیده بنا شده که معماری به مثابه جزئی از محیط اجتماعی و طبیعی، مسئله زندگی عموم مردم است. در همین رابطه فعالیت های CCA موجب طرح بحث در جامعه معماری، مورخان، محققان و کلیه افراد جامعه می شود.

CCA در ساختمانی واقع شده است که Peter Rose و Phllis Lmbert به عنوان معمار مشاور و Erol Argun به عنوان معمار همکار، آن را ساخته اند. این بنا در سال 1989 افتتاح شده و با مساحتی حدود 130هزار فوت مربع بارها جوایز مختلف را در اروپا و آمریکا از آن خود کرده است. ساختمان جدید (شامل گالری ها، آمفی تئاتر، کتابخانه و کتابفروشی، دفاتر اداری، مرکز مطالعات و امکانات پشتیبانی) با ساختمان قدیمی shaughnessy house (که W.T.Thomas در سال 1879 طراحی کرده است) تلفیق شده و سازمان میراث فرهنگی کبک مسئول نگهداری آن است.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA مرکزی برای نمایش کلکسیون های ارزشمند معماری، نمایشگاه هایی با کیفیت بالا و فعالیت های تحقیقاتی موثر است. CCA امکانات خود را در اختیار عموم مردم قرار می دهد و از طریق نمایشگاه ها، انتشارات، و برنامه های جمعی، هر ساله جمع کثیری از علاقه مندان به هنر معماری را به خود جلب می کند.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA, Montreal-Canada, 1979

برنامه های آموزشی بین المللی CCA بر چهار محور اصلی استوار است: 

• تئوری و عمل در معماری معاصر
• عکاسی و معماری
• مدرنیسم و مباحث مربوط به آن
• پایه های تفکر معماری

در این رهگذر موارد اساسی چون طبیعت یک شهر، رابطه بنا و محوطه، تأثیر فرهنگ های محلی، رابطه معماری با هنر، مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مطرح و سنجیده می شوند.

CCA, Montreal-Canada, 1979

CCA, Montreal-Canada, 1979

برنامه های آموزشی این مرکز برای مقاطع مختلف سنی به شرح زیر است: 

در برنامه آموزشی مقاطع آمادگی و ابتدائی با هدف برانگیختن حس اکتشاف، آموزش با احجام مکعب گونه ساختمانی آغاز می شود، این احجام می توانند سبک یا سنگین و سنگ های ساده یا نقش دار باشند. آجرهای کوچک خانه سازی، ذهن های تازه و شفاف کودکان را نسبت به برخی نکات پایه ای در معماری بر می انگیزند؛ اشکال، احجام، جنس، مصالح، فضاها و کاربردهای آن ها و ... بچه ها وارد بازدید یک تور اکتشافی از مرکز CCA می شوند و سپس در کارگاه، در قالب تیم های مختلف مدل هایی از یک موزه خیالی می سازند.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA, Montreal-Canada, 1979 

این برنامه حس ابداع و خلاقیت را در دانش آموزان بیدار می کند، به آن ها امکان می دهد تا با مفاهیم زیر بنائی و ابتدائی هندسه به روشی پویا آشنا شوند و امکان ایجاد و ساخت یک موضوع سه بُعدی را در اختیار آنان قرار می دهد. آن ها همچنین در خلال این برنامه، برخی ارتباطات موجود میان فضاهای مصنوع و طبیعت را درک می کنند. این برنامه در 2 ساعت و در گروه های حداکثر 28 نفره برای سنین 3 تا 12 ساله ارائه می گردد.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA, Montreal-Canada, 1979

در برنامه آموزشی مقاطع ابتدائی و راهنمائی با عنوان اصلی برانگیختن حس مشاهده، CCA به مدارس می رود. کارگاه آموزشی سیار ویژه CCA به عنوان یک راهنما و وسیله ای برای تلفیق تاریخ و معماری به مدارس رفته و آن ها را با نکات و مسائل جایگیری یک بنا در محیط خود آشنا می کند. یکی از آموزگاران CCA به مدرسه می آید و به دانش آموزان کمک می کند تا محوطه ای را در مونترال قدیم بررسی کنند و طرحی برای مجموعه ای که قابلیت ساخت در آن منطقه را داشته باشد ارائه کنند. دانش آموزان ابتدا به صورت تیمی کار می کنند و با کمک عکس ها و نقشه های آگزونومتریک به خصوصیات فیزیکی مجموعه دست می یابند، سپس در تیم های دو نفره طرحی برای بنای پیشنهادی(معمولاً یک مدرسه) در آن محوطه ارائه می کنند و در این مسیر از ابزارهای حقیقی طراحی معماری استفاده می کنند. در پایان هر تیم طرح خود را به گروه ارائه می کند و چگونگی عملی ساختن طرح خود را برای آن ها توضیح می دهد.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA, Montreal-Canada, 1979

در کارگاهی دیگر در همین مقطع آموزشی، خود بنای مرکز CCA به عنوان یک تجربه مورد ارزیابی قرار می گیرد. مجموعه CCA از دو بخش اصلی تشکیل شده که با فاصله ای بیش از یک قرن از یکدیگر ساخته شده اند و این خود آغازی جالب برای مبحث ارتباط تاریخ و معماری است. دانش آموزان ابتدا یک سری عکس و اسلاید از بخش قدیم بنا، که در سال 1879 ساخته شده، مشاهده می کنند و سپس از بخش موزه جدید که در سال 1989 بنا گردیده بازدید می کنند.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

 CCA, Montreal-Canada, 1979

در این بازدید دانش آموزان آزادند تا با کمک راهنماها به مطالعه و بررسی نقشه های واقعی بنا بپردازند و نمونه هایی از مصالح ساختمانی را مشاهده کنند. آن ها درک می کنند که معمار ساختمان CCA با چه مسائلی برای تلفیق و هماهنگی دو ساختمان قدیمی و جدید رو به رو بوده و نکات تشابه و تفاوت این دو ساختمان را در می یابند ... تمامی این مسائل اعتماد به نفس دانش آموزان را افزایش داده و توانائی آنان در حل مسئله را تقویت می نماید. این برنامه به مدت یک ساعت و برای گروه های حداکثر 32 نفره در سنین بالاتر از 12 سال تنظیم شده است.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA, Montreal-Canada, 1979

تورهای بازدید 10 نفری دانش آموزی از دیگر برنامه های متنوع CCA است. تور بازدید CCA، تور بازدید باغ مجسمه های CCA، تور بازدید از نمایشگاه سه ماهه میس وندر رو هه در آمریکا و بازدید از آثار این معمار بزرگ در مونترال، تور بازدید از نمایشگاه سه ماهه برندگان جایزه پریتزکر  و تورهای بازدید اختصاصی با هماهنگی های قبلی. این تورها 1 ساعته و برای گروه های 10 نفره و سنین 5 تا 12 سال و نیز سنین بالاتر از 12 سال تنظیم شده است.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA, Montreal-Canada, 1979

اما پنج شنبه ها با عنوان بر انگیختن وسعت دید به جهان، روز ویژه ای برای استفاده کنندگان است. در این روز پذیرش رایگان است و برنامه های متنوعی از جمله سخنرانی و نمایش فیلم ارائه می گردد. فرد مطلعی به سوالات دانش آموزان پاسخ می دهد، آن ها را در بازدیدشان راهنمائی می کند و حتی در اجرای پروژه هایشان به آنان یاری می رساند.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA, Montreal-Canada, 1979 

بازدید، نمایش فیلم و سخنرانی، برنامه های CCA را کامل کرده و زمینه طرح بسیاری از ویژگی های معماری می گردد. دانش آموزان با استفاده از مزایای پذیرش رایگان CCA در روزهای پنج شنبه برای تکمیل توانایی های خود در زمینه طراحی، جزئیات معماری و سایر عوامل مربوط به معماری از بنای این مرکز الهام می گیرند.

کتابفروشی CCA ضمن عرضه کتب منتشر شده در ارتباط با معماری، شهرسازی، محوطه سازی، عکاسی و طراحی، در یک مجموعه وسیع و منتخب، مجموعه مناسبی از کتاب های دوره آمادگی و ابتدائی را با وسائل کمک آموزشی معماری برای کودکان ارائه می نماید. 

درهای CCA به روی کلیه علاقه مندان به معماری به شکل عضو یا مراجعه کننده باز است و اعضا یا مراجعه کنندگان می توانند در افتتاحیه های نمایشگاه ها، گفتگوهای اختصاصی در گالری ها و رخدادهای ویژه شرکت نمایند.

CCA, Montreal-Canada, 1979 

CCA, Montreal-Canada, 1979