ARAB WORLD INSTITUTE

موسسه جهان عرب Arab World Institute  بنیادی فرهنگی –مطالعاتی است که با همکاری 18 کشور عربی و در جهت حفظ و اشاعه ارزش های فرهنگی جهان عرب و مبادلات علمی میان اعراب و کشورهای اروپایی تاسیس شده است. طراحی ساختمان اصلی این مرکز درسال 1981 و در طی مسابقه ای بین المللی به ژان نوول Jean Nouvel معمار صاحب نام فرانسوی سپرده شد. استفاده خلاقانه نوول Nouvel از تکنولوژی روز و موفقیت وی در انعکاس موتیف هایی از معماری جهان عرب در کالبد ساختمانی مدرن، از مهمترین عوامل شهرت این ساختمان بود. این اثر که از شاخص ترین کانون های فرهنگی شهر پاریس محسوب می شود ژان نوول را موفق به دریافت جایزه معتبر آقا خان Aga Khan Award  نمود. 

سایت قرارگیری پروژه مفصلی است میان بافت سنتی و جدید شهر پاریس. بخش وسیعی از ساختمان که شامل سالن چندمنظوره و فضاهای جانبی می باشد در مجاورت ساختمان اصلی و در زیرزمین قرار دارد. ورودی این بخش از میان تندیس هایی سفیدرنگ تعریف شده که با اندکی فاصله نسبت به ساختمان اصلی جلب توجه می کنند. جدا از این بخش، نظام توده و فضا متشکل از دو ساختمان نیمه مستقل است که پیرامون حیاطی مرکزی و مربع شکل به یکدیگر متصل می شوند. توده ای که درمجاورت رودخانه قرار دارد، جداره ای منحنی شکل داشته و فضای داخلی آن به موزه و گالری اختصاص یافته است. توده دیگر چهارضلعی کشیده ای است که در انتهای آن پلکانی سفیدرنگ و مدور همچون تندیسی عظیم در پشت جداره ای از شیشه و فولاد خودنمایی می کند. در این توده کتابخانه، سالن های مطالعه و تحقیق و بخشی از فضاهای اداری ساختمان قرار دارند. شکافی میان این دو توده، حیاط مرکزی را به فضای بازشهری مقابل ساختمان متصل کرده و دید به خیابان نوتردام را از داخل بنا میسر می سازد. در این بنا نیز همچون بسیاری از آثار ژان نوول پیوندی میان سیمای کالبدی، عملکرد و بسترهای فرهنگی – اجتماعی ساختمان وجود دارد. کانسپت اصلی در طرح ژان برای موسسه جهان عرب متاثر از انگیزه احداث بنا یعنی تعامل میان غرب واعراب است. معماری ساختمان نمادی است از مبادلات فرهنگی میان گذشته و آینده، شرق و غرب. بدین ترتیب ساختمان در سیمای خارجی شفاف، برونگرا و از هر سو پذیرای عموم طراحی شده، اما ساماندهی فضاهای داخلی آن درونگرا می باشد. شاخصه اصلی بنا جداره ای است که بدون استفاده از مصالح سنتی نظیر کاشی و آجر و با پرهیز از تکرار نقش و نگارهای معماری اسلامی یادآور معماری مشرق زمین می باشد. استفاده از نظم، ریتم، تکرار و اشکال خالص نظیر مربع، دایره و شش ضلعی به نحوی انتزاعی یادآور نماهای مملو از تزئینات در سرزمین های عربی است. دراین جداره مدول تکرارشونده اصلی مربع و بازشوها دایره ای شکل می باشند. خلق چنین نظامی با مصالح مدرن، تکنولوژی هوشمند و فرمی الهام گرفته از ابزار مدرنی چون لنز دوربین نمود دیگری است از تعامل میان معماری شرق  و غرب ، تعاملی که انعکاس آن از اهداف اصلی ژان نوول بوده است. کنترل و بازی با نور در فضاهای داخلی از شاخصه های معماری اسلامی است، از این رو بازی نور و سایه در فضای داخلی موسسه جهان عرب که ثمره طراحی هوشمندانه فیلترهای نوری است  احساسی همانند آنچه در مساجد تجربه می شود را بر می انگیزد. نمای ساختمان از 240 دیافراگم تشکیل شده که کنترل میان نور ورودی به ساختمان را به عهده دارند. این دیافراگم ها مانند لنز دوربین هر یک به طور مستقل میزان ورودی نور به بنا را تنظیم نموده و در داخل نیز سایه هایی با نقوشی هندسی ایجاد می کنند. این مرکز فراتر از یک موزه، شامل فضاهایی چون کتابخانه، سالن کنفرانس، فضاهای نمایشگاهی موقت، مرکز اسناد، کارگاه های آموزشی برای کودکان، کافه، سینما و یک موسسه زبان در طبقه همکف است که طیف وسیعی از فعالیت ها برای اشاعه فرهنگ عرب و بررسی تاثیرات متقابل فرهنگی میان کشورها را شامل می شود.