JUBILEE CHURCH

ریچارد مه یر  آنقدر معمار مهمی است که وقتی یک معمار گذارش به رم می افتد حتماً سراغ یکی از آثار او در این شهر برود و آن را از نزدیک درک کند. این مطلب شرح تجربه ای است از دیدن کلیسای جوبیلی (پدر روحانی Dio Padre Misericordioso) در پایتخت ایتالیا.

از پارکی که در شمال غربی کلیسای جوبیلی واقع شده است به کلیسا نزدیک می شدیم. سفیدی بنای کلیسا در مرتفع ترین نقطه جنوب شرقی و از لای درختان پارک محله تُر تره تسته Tor Tre Teste به چشم می خورد و باعث می شد که بدون استفاده از نقشه و جهت یابی، خود را به کلیسا برسانیم. این محله در حومه شرقی شهر رم واقع شده است و با یک خط ترامو از ایستگاه مرکزی رم قابل دسترس خواهد بود. با این که قبلاً تصاویر بنای کلیسا را دیده بودیم ولی همچنان برای مشاهده تلاقی شیوه معماری طراح آن (ریچارد مه یر) با فضای روحانی و مذهبی کلیسا بسیار کنجکاو بودیم. از طرف دیگر، کلیسای جوبیلی به عنوان یکی از زیباترین کلیساهای مدرن دنیا شهره شده است و به همین دلیل عطش کشف آن با نزدیک تر شدن به کلیسا و واضح تر شدن بنای آن تشدید می شد. سرانجام به کلیسا رسیدیم و اولین جبهه ملاقات، جهبه غربی بنا بود. همان طور که انتظار می رفت، گنبدها یا قطاع های کروی سه گانه بتنی که به رنگ سفید در آمده بودند، مهم ترین عناصر کالبدی این بنا را به خود اختصاص می دادند به طوری که می توان یک محور تعادل عمودی فرضی در نمای غربی ساختمان رسم کرد که در سمت راست این محور (جنوب بنا) قطاع های کروی با نماهای مکعبی شمال ساختمان در تعادل هستند. پوسته های سه گانه که قطاع هایی از کره های با شعاع های برابر هستند، به عنوان نمادی از تثلیث مقدس (پدر، پسر و روح القدس) طراحی شده اند. با گردش به دور این پوسته ها، خود را به ورودی کلیسا واقع در جبهه شرقی رساندیم. اولین سوال پیش آمده از همین پوسته ها ناشی می شود. سوال این جاست که چه ارتباطی بین این بنای فرمال مدرن با عملکرد روحانی و مذهبی آن است؟ در اولین نگاه، کلیسای پدر مقدس، بیشتر از آن که وظیفه فراهم کردن فضایی برای عبادت را به خود متصور می شود، بنای مدرن و زیبا را جلوه گر می سازد که زاییده ذهن خلاق طراح آن است. تناسبات روان، سبکی و شفافیت، شیوه استفاده از مصالح و در نهایت رنگ سفید این بنا، آن را به یک بنای زیبا و با هویت مدرن مبدل کرده است و ارتباط بین شکل ساختمان و عملکرد کلیسا صرفاً در صلیب مستقر روی سر در (ورودی) ساختمان بوده که البته در نهایت خلوص طراحی شده است. برای وارد شدن به داخل کلیسا از در شیشه ای بین ساختمان اصلی و ساختمان اداری کلیسا به فضای پیش ورودی هدایت می شویم. در بزرگ شیشه ای دیگری در محور اصلی کلیسا وجود دارد که معمولاً برای انجام مراسم عمومی یا عروسی ها از آن استفاده می کنند. در فضای پیش ورودی، ورود به صحن اصلی کلیسا با گذر از در دو لنگه چوبی مستقر در دیوار سنگی (تراورتن) میسر می شود. همچنین دو ورودی مجزای دیگر، دسترسی جداگانه را به سالن تعمید و دعا از میان پوسته های سه گانه فراهم می کند. پس از وارد شدن به صحن کلیسا تمامی سوالات قبلی یکباره پاسخ داده می شوند! صحن کلیسا که یک فضای با محوریت شرقی غربی است به سمت محراب (در انتهای غربی) سازماندهی شده است و سقف آن که بین دیوار عمودی شمالی و قطاع اول جنوبی محصور شده، کاملاً شفاف و شیشه ای است. دید به آسمان و نور تابیده شده از سقف به همراه رنگ سفید دیوارها و کف مفروش با سنگ تراورتن روشن، فضا را به محیطی روحانی مبدل ساخته است. پوسته های عظیم سه گانه بتنی که جبهه جنوبی کلیسا را کاملاً پوشانده اند، علاوه بر نقش نشانه ای، فضای کلیسا را در برابر نور خورشید محافظت می کنند و به همراه دریچه های تهویه که در سقف شیشه ای کلیسا تعبیه شده اند، امکان تهویه طبیعی کلیسا را فراهم ساختند و به این ترتیب هیچ گونه سیستم تهویه مطبوع و خنک کننده در بنای اصلی کلیسا در نظر گرفته نشده و این کلیسا را به یکی از سبز ترین کلیساهای دنیا نیز بدل ساخته است. این فضای عرفانی، نه یک فضای سنگین و تاریک مسخ شده در تسخیر شمایل ویترای های پنجره های بلند کلیساهای قرون وسطاست بلکه سرشار از نور و روشنایی است که ذهن انسان را به ماورای هستی پرواز می دهد. به نظر می رسد این فضا که به کمک صندلی های چوبی مراسم و دیوار چوبی (آکوستیک) شمالی گرما و حس امنیت بیشتری پیدا کرده است، بیشتر از آن که متأثر از پیشینیان قرون وسطایی خود باشد، یادآور صحن نورانی و عرفانی مساجد شرقی است. شاید این مهم، حاکی از نگاه تازه مسیحیان به دین است.