درس واره شماره 27- طراحی مجتمع های اداری نوین

امروزه با وجود تخصصی تر شدن رشته های علمی، در مواردی نمی توان مرز بندی قطعی و مشخصی در مورد حوزه های مختلف علم و تعلق یک مسئله به یک حیطه ی علمی خاص قائل شد. به عنوان مثال، معماری با محیط زیست و شرایط اقلیمی، روان شناسی، مدیریت، جامعه شناسی، اقتصاد و ... ارتباط متقابل داشته و بر هم تأثیر گذارند. معماری، جامع گرا است و یک اثر موفق زمانی خلق می شود که در روند طراحی آن، گروه طراحی با دیدی جامع و کلی نگر و با همکاری تیم های متشکل از متخصصان علوم مرتبط با موضوع، با در نظر گرفتن جنبه های متفاوت امر و بررسی از زوایای مختلف به دور از هرگونه تفکرات و اندیشه های تک بُعدی، اقدام نماید.

BBC Office-Salford, UK

BBC Office-Salford, UK

معماری به طور قطع و یقین، نظامی فراگیر و چند ساحتی است. به گفته ی آلوار آلتو Alvar Aalto : "معماری پدیده ای است مرکب، که عملاً تمام زمینه های فعالیت بشری را تحت پوشش قرار می دهد".

معماران تک بُعدی اشخاصی هستند که در راه خلق یک اثر فقط به یک جنبه ی خاص اکتفا کرده و در این راه هر چیزی را فدای تأمین آن جنبه می کنند، مانند معماران نماساز که فقط به جلوه ی بیرونیِ نما توجه داشته و از دیگر مسائل فنی و فضایی ساختمان غافل می مانند.

 BBC Office-Salford, UK

  BBC Office-Salford, UK

شرایط اقلیمی و زیست محیطی

ایجاد مجموعه هایی، با نادیده گرفتن مسائل زیست محیطی و شرایط اقلیمی محیط، منجر به شکل گیری آثاری به صورت توده های جدا از محیط و حتی آسیب رسان به آن شده است، استدلال برخی سازندگان در برخی شرایط، مبنی بر ترجیح تأمین شرایط آسایش استفاده کنندگان بر مسائل اقلیمی، شاید پوششی باشد جهت پنهان کردن تفکرات ناصحیح، غیر اصولی، غیر علمی، مادی گرایانه و منفعت طلبانه ی خویش.

  BBC Worldwide America Office-Perkins Eastman-New York, USA

 BBC Worldwide America Office-Perkins Eastman-New York, USA

معماری هم ساز با اقلیم، با تطابق با شرایط اقلیمی محیط، شرایط مطلوب آسایش انسانی از نظر درجه حرارت، میزان رطوبت و مانند این ها را در فضاهای داخلی با حداقل کاربرد وسایل سرمایش، گرمایش و تنها با تمهیدات و تفکرات علمی معمارانه فراهم می کند، این نوع معماری از نظر اقتصادی نیز با کاهش قابل ملاحظه ی میزان مصرف انرژی همراه می باشد. 

  BBC Worldwide America Office-Perkins Eastman-New York, USA

  BBC Worldwide America Office-Perkins Eastman-New York, USA

 ایجاد فضاهای سبز

پیامد های توسعه شهری نامناسب و پیچیدگی معضلات زیست محیطی آنها، موجودیت فضای سبز و گسترش آن را برای همیشه اجتناب ناپذیر کرده است. شهر ها به عنوان کانون های تمرکز فعالیت و زندگی انسان ها برای این که بتوانند پایداری خود را تضمین کنند چاره ای جز پذیرش ساختاری و کارکردی متأثر از سیستم های طبیعی را ندارند.

Google Tel Aviv Office-Interiors

 Google Tel Aviv Office-Interiors

فضاهای سبز، شهرها را به عنوان محیط زیست و محیط عملکردی انسان ها معنادار ساخته و با مقابله با اثرات سوء گسترش صنعت و کاربری نادرست تکنولوژی از طریق تعادل بخشی در سیستم های اکولوژیک و ارتقاء سطح زیبایی بصری، باعث افزایش کیفیت زیستی شهرها می شوند.

Google Tel Aviv Office-Interiors

 Google Tel Aviv Office-Interiors 

در مکان های مختلف یک شهر، ایجاد فضاهای سبز تحت عنوان ساخت و احداث پارک ها و فضاهای تفریحی شهری تبلور می یابد، اما باید توجه کرد این تنها راه موجود نیست و می توان فضاهای طبیعی – تفریحی را در محیط های کاری افراد ساکن در شهر به راحتی ایجاد نمود و با جانمایی مجموعه ها و فضاهای اداری در دل آنها و ایجاد ارتباط منطقی و هماهنگ ما بین آن ها مجموعه هایی پدید آورد که کارمندان و مراجعان در طول ساعات اداری و حین کار از آرامش و نشاط ناشی از شرایط خاص محیط برخوردار شده و در عین حال در طول روز و علاوه بر آن پس از ساعات کار اداری، مجموعه به عنوان یک فضای شهری در خدمت مردم قرار گرفته و به مکانی برای عرضه ی فعالیت های تفریحی – فرهنگی – آموزشی – اجتماعی و مانند اینها تبدیل شود و بتوان از آن به عنوان مکانی برای گردهمایی افراد جامعه و یا محلی برای آموزش عمومی استفاده کرد.

Google Tel Aviv Office-Interiors

 Google Tel Aviv Office-Interiors

 روانشناسی

انسان گرامی ترین گوهر آفرینش و ناشناخته ترین آن است. رفتار آدمی تابع اندیشه ها، احساسات، انگیزه ها، خواست های درونی و عوامل فطری و پرورشی او است که در موقعیت های مختلف به صورت های گوناگون ظاهر می شود. برای آشنایی با ابعاد مختلف وجود آدمی، آشنایی با روانشناسی و علوم رفتاری ضروری است.

Google Tel Aviv Office-Interiors

 Google Tel Aviv Office-Interiors

روان شناسی علم تازه ای است که از اوایل قرن گذشته به تدریج رو به پیشرفت گذاشته و اگر چه قبل از آن فلاسفه و حکماء مسایل روانی را به طرق گوناگون مطرح کرده اند، ولی جنبه های علمی و تجربی آن کاملاً تازگی دارد. پرداختن به روان شناسی در حیطه ی کار مدیریت، ظهور نهضت روابط انسانی، توجه به انگیزش و مسائل انگیزشی در سازمان و مانند این ها موضوعاتی است که از سال های دهه ی 1970 میلادی به بعد مطرح شده و امروزه کمتر مقاله ای در زمینه ی مدیریت می توان یافت که به یکی از ابعاد علوم رفتاری و روان شناسی در آن توجه نشده باشد.

 Google London Office-Inside The Quirky

 Google London Office-Inside The Quirky

با توجه به طراحی و ساخت سازمان ها و مجتمع های اداری توسط معماران، ضرورت آشنایی این افراد با مسائل روانی کارکنان و کارمندان پررنگ تر می شود، زیرا فضای خلق شده توسط معماران بایستی مورد استفاده ی کارمندان یک سازمان قرار گرفته و ماهیت فضا اثرات روانی خاصی را بر آن ها ایجاد کند. در صورتی که یک فضا و مجموعه از لحاظ اصول معماری، هنری و روان شناسی به صورت منطقی و درست طراحی شود، علاوه بر ایجاد نشاط، شادابی و انگیزه ی کافی در کارکنان می تواند با رعایت نکات خاص و ساده ای در چیدمان فضا ها و مبلمان داخلی، استرس های ناشی از محیط های کاری را نیز به حداقل برساند. 

 Google London Office-Inside The Quirky

 Google London Office-Inside The Quirky

مهم ترین منبع هر سازمان، نیروی انسانی شاغل در آن است و این نیروی انسانی در صورتی که دارای انگیزه، رضایت و وجدان کاری باشد با به کارگیری توان و تخصص خود موجب پیشرفت سازمان می گردد، و چون سازمان جزئی از مجموعه ی کل یک کشور است با موفقیت سازمان، شاهد رشد، تعالی و موفقیت مجموعه ی یک جامعه نیز خواهیم بود.

بنابراین علاوه بر بررسی و رعایت استاندارد ها و نکات فنی لازم، جهت طراحی و شناخت نیازها و اهداف یک مجموعه ی اداری و تلاش در جهت تأمین آن ها، مسائل روانی استفاده کنندگان، موارد موثر در ایجاد فضاهای آرامش بخش اداری، جنبه های  میان افراد، طراحی فضاهای کاری و غیره نیز در روند طراحی باید مورد توجه قرار گیرند تا حاصل کار، مجموعه ای کارآ، در جهت تأمین اهداف و نیازهای فضایی و عملکردی و روانی استفاده کنندگان باشد. 

Google London Office-Inside The Quirky

 Google London Office-Inside The Quirky

فشارهای عصبی و روانی در سازمان (استرس)

فشارهای روانی و عصبی که به اصطلاح "استرس" نامیده می شود، در زندگی روزانه ی ما به طور فراوان مشاهده می شود، دنیای صنعتی و فرا صنعتی گرفتاری های فراوانی به بار آورده است. نگرانی افراد نسبت به کار، خانواده، نگرانی های مادران کارمند نسبت به وضع کودکان خود و احساس گناه از نرسیدن به فرزندان، مشکلات اجتماعی، وضع اقتصادی و نیازهای گوناگون، انتظارات و توقعات سازمان از کارمند، مشکلات مدیریت و توقعات کارکنان و ... همگی سبب می شود که فرد از بامداد تا شامگاه همواره دچار هیجان ها، تنش ها، نگرانی ها، بیم ها و امیدهای گوناگونی باشد که گاه با ظرفیت بدنی، عصبی و روانی او متناسب است و گاه با آن سازگار نیست، مجموعه ی چنین حالت ها و فشار های ناشی از آن در اصطلاح "استرس" نامیده می شود. فشار روانی در فرد باعث می شود که بدن وظایفی را که به طور عادی و به سادگی می تواند انجام دهد با دشواری بیشتر انجام دهد. در بدن فرد تغییراتی در هورمون ها و مواد شیمیایی انجام گرفته که در صورت تکرار در دراز مدت می تواند پیش در آمد بیماری باشد.

طرح ریزی و ایجاد فضاهایی با قابلیت های استفاده از نور و تهویه ی طبیعی، کاربرد مصالح، رنگ ها و مبلمان ایجاد کننده حس شادابی و طراوت در محیط های کار، پیش بینی فضاهایی جهت استراحت و نوشیدن چای و تمدد اعصاب، ایجاد فضاهایی برای ملاقات های تصادفی در حین کار روزانه و اموری از این قبیل از جمله مواردی هستند که طراحان فضاهای اداری در این زمینه باید به آنها توجه داشته باشند.

Inspiring British Office-Interior Design At Rackspace

 Inspiring British Office-Interior Design At Rackspace 

تکنولوژی

امروزه طراحان محیط های کار با توجه به شرایط جدید جامعه ی امروزی در مقایسه با گذشته از لحاظ پیشرفت های تکنولوژیک و تغییرات سلسله مراتب مدیریتی در سازمان ها و نیازهای امروزی کارمندان، دست به نوآوری هایی در زمینه ی طراحی دفاتر کار زده اند. عامل بنیادی و سبب ساز این تغییر و تحول، انسان و روحیات او بوده است، اوضاع، شرایط و ویژگی های زندگی امروزی انسان ها در مقایسه با گذشته تفاوت های زیادی کرده و شرایطِ متفاوت، نیازها و خواسته های متفاوتی را نیز به دنبال داشته است.

ظهور رایانه و افزایش کاربریِ آن در تمامی شئون زندگی انسان، در طراحی فضاهای کاری و اداری جدید نیز تأثیر گذار بوده است. امروزه در همه ی دفاتر، بایگانی، محاسبات، آمارگیری، نامه نگاری، اطلاع رسانی و کارهایی از این دست بر خلاف گذشته توسط رایانه انجام می گیرد، بنابراین دیگر نیازی به پیش بینی فضاهای وسیع و قفسه های حجیم برای بایگانی اسناد و مدارک و محل هایی برای کارهای دستی بسیار وسیع نیست؛ در عوض، خلق فضا و مبلمان مناسب و قابل انعطاف برای بهترین کارآیی به هنگام کار با رایانه و سیستم های جدید عملکردی ادارات مد نظر طراحان قرار گرفته است، به این ترتیب دفاتر اداری امروز با به وجود آمدن یک سری زیر ساخت ها و امکانات مثل شبکه های رایانه ای، تغییر سیستم های عملکردی، نیازها و داشتن شرایط متفاوت نسبت به گذشته و روند انجام برخی فعالیت ها در آنها دگرگون و یا بهینه شده اند. امروزه از طریق شبکه های رایانه ای حجم وسیعی از اطلاعات ظرف کمتر از یک ثانیه بین قسمت های مختلف یک اداره جا به جا می شود.

Inspiring British Office-Interior Design At Rackspace 

 Inspiring British Office-Interior Design At Rackspace

 ارگونومی

"ارگونومی علمی ست که با تعامل فیزیکی و رفتاری انسان و محیط کار، ابزار و شرایط کلی حاکم بر کار سرو کار دارد و از طریق تطابق کار با انسان و توانمندی های او به دنبال دستیابی به حداکثر سطح ایمنی، بازدهی و راحتی در محیط کار است". 

اگر یک شیء یا فضایی به منظور استفاده ی انسان طراحی یا در نظر گرفته شده باشد، باید شکل و ابعاد آن از شکل و ابعاد بدن انسان، ویژگی های حواس انسانی و اطلاعات قابل تأیید تجربیات انسانی تبعیت کند. ارگونومی دانش جوانی است که با کوشش برای ایجاد تناسب میان ابعاد و آرایش ساختمان، ابزار و تجهیزات و ماشین ها و محیط کار با ویژگی ها و ابعاد انسان ها، به افزایش بهره وری تولید و حفظ تندرستی جسمانی و روانی کارکنان کمک می کند.

 Inspiring British Office-Interior Design At Rackspace

 Inspiring British Office-Interior Design At Rackspace

 نتیجه گیری

یک ساختمان بدون ظاهر سازی دروغین، حجیم نبودن و با تواضع، آرامی و هماهنگی با محیط، در مردم احساس نوعی صمیمیت و همراهی می کند، مردم باید حس کنند که یک تشکیلات اداری متعلق به آنان و برای خدمت به آن هاست. یک بنای متظاهرانه و نا هماهنگ با محیط نتیجه ای جز احساس جدایی و عدم مشارکت مردم را در پی نخواهد داشت.

بنا به تصور بسیاری از مردم، چه خواص و چه عوام، آثار خلاقه ی معماری دارای ترکیب های غیر معمول، بی نظیر، شگفت انگیز و عجیب و غریب هستند. کارهایی که هیچ یک از این ویژگی ها را دارا نباشند و شاید به آرامی در هماهنگی با محیط خود هدفی را که از آن ها انتظار می رود انجام می دهند، ممکن است از سوی خیلی ها به عنوان دستاوردهایی ارزنده مورد توجه قرار نگیرند.

معمار به عنوان خالق فضا، در این آفرینش باید به نیازها، شرایط، اهداف و خواسته های مصرف کنندگان توجه کافی داشته و تمامی استانداردها و نکات فنی در رابطه با هر نوع کاربری خاص فضایی، امری ضروری است، اما حاصل کار طراحی زمانی موفق و کارآمد خوانده می شود که علاوه بر تمامی موارد مذکور شرایط روحی، روانی، و فیزیکی استفاده کنندگان را نیز مد نظر قرار دهد، و کلیت مجموعه بتواند نیازهای عملکردی، فضایی، روانی استفاده کنندگان را به بهترین صورت برآورده کند. 

Inspiring British Office-Interior Design At Rackspace 

 Inspiring British Office-Interior Design At Rackspace