1394/07/17

درس واره شماره 10- فولد ، فولدینگ و آیزنمن

اشتراک گذاری

فولدینگ Folding، یک فرآیند خودبازگشتی است. فرآیندی که خصوصیات فیزیکی فرم را متغیر می سازد، بدون آنکه هندسه توپولوژیِ آن جسم از بین برود. به عنوان نمونه، وقتی یک صفحه ی آلومینیومی به شکل گلوله ی توپی شکل در می آید، خصوصیات فیزیکی آن عوض می شود و از یک جسم دو بُعدی به یک جسم سه بُعدی ارتقاء می یابد، ولی خصوصیات توپولوژیِ آن تغییر نمی کند. این خاصیتِ پنهان تغییر ابعاد در فرآیند فولدینگ، در طبیعت ارزش زیادی دارد؛ پروتئین ها شکسته می شوند تا ساختار وسیع تری بیابند. فولدینگ در اصل به معنای تاخوردگی است و در اکثر مواقع با انعکاس اشتباه گرفته می شود، در حالی که انعکاس، مبادله دوجانبه ی دو وضعیت است. در زبان یونانی Greek، واژه "Fold" از ریشه Diploma گرفته شده است و به معنای دولا Twofold می باشد، در حالی که این معنا با واژه انعکاس به طور کل متفاوت است.

 

 Peter Eisenman - New Jersey, United States - 1932

 

Klein Bottle - Felix Klein - 1882


دلوز Gilles Deleuze در کتاب "فولد، لایبنیتس و باروک" The Fold، Leibniz and the Baroque بیان می دارد که : "فولد (تاخوردگی) رابطه ی تفاوت با خودش است." دلوز همچنین استدلال می کند که لایبنیتس Leibniz مبدع یکی از مهمترین مفهوم های رویداد است. مفهوم های فلسفی مانند آثار هنری، در تباین با عملکردهای علمی و نظریه ها، به چیزها و اوضاع بیرون از خود آنها، ارجاع نمی دهند، به وسیله روابط بین عناصر خود و روابط خود با دیگر مفاهیم، به قالب تعریف در می آیند. دلوز در کتاب "فولد، لایبنیتس و باروک"، جهان را همچون کالبدی از بی نهایت سطوح که از طریق زمان و فضا در هم تاخورده اند، بیان می کند. در چنین نگاهی به زمان و فضا، دیگر مختصات کارتزین Cartesian (دکارتی) جوابگو نیست؛ دیگر کوتاهترین فاصله بین دو نقطه، یک خط نیست، بلکه یک تاخوردگی است. در این زمان و مکان، دیگر فضا ایستا تلقی نمی شود و در اصل، زمان و مکان وانموده زمان و مکان قبلی است. دلوز، این مفهوم جدید را از خصوصیات بارز سطوح فولد می داند.

 

The Fold:Leibniz and the Baroque - Gilles Deleuze - 1993

 

‘House X’ book - Peter Eisenman -1982

 

پروژه ربستاک Rebstock آیزنمن، یکی از پروژه های مهم اوست که با مفاهیم فلسفی دلوز و مباحث تحول فرم فولدینگ، به سال 1992 میلادی طراحی شده است. آیزنمن، در جای جای شرح پروژه با ارجاع به مفاهیم فلسفی دلوز، به خصوص کتاب "فولد، لایبنیتس و باروک"، در صدد تبیین اندیشه های خود است. او بر این عقیده است که مفاهیم فلسفی دلوز، چشم اندازی تازه و پارادایمی نو در معماری خلق کرده است. او در طراحی پروژه، از مفاهیم ایده و رویداد دلوزی استفاده می کند تا روشی نوین را در نگرش به رابطه ی معماری و سایت بسط دهد: "معماری می تواند نوعی از رویداد را مطرح نماید، که در آن تفسیر و تبیین محیط، مسئله دار شده است".

 

Rebstock park-Frankfurt-Luftbild

 

Aerial-Rebstock Park

 

آیزنمن بر این عقیده است که در طرح پروژه ی ربستاک، با وارونه کردن ایده ی شهرسازی قرن 19 میلادی آلمان Germany، توانسته است به راه حلی جدید از طراحی شهری در پروژه دست یابد. او در بیان اندیشه های خود می نویسد :"ربستاک در سه بُعد فولد می شود. با این حال، یکی از آنها تنها به یک الگوی شهری مربوط نمی شود، بلکه یک بافت شهری است که بر آن، الگویی که در طول این خط فولد شده است، نقش بسته و بدین سان پیچیده تر می شود. بنابراین پیرامون قطعه ی زمین، لبه ی معین خود را از دست می دهد و در عوض، تبدیل به بعدی از یک حرکت فولد بی مرکز می شود".

 

Parkhaus-Rebstock

 

Map-Rebstock park


کاربرد فولد در پروژه ربستاک، وضعیت های دیگری را که همواره در بافت شهری فرانکفورت Frankfurt نهفته بوده اند را آشکار می سازد. وضعیت هایی از یکتایی که در قالب جذر و مد زمان بیان شده اند و می توانند ساختارهای موجود را دوباره قالب بندی نمایند. ایده فولد، چونان یک رویداد زمانی، نه در پی مداخله ای اساسی در قلمرو ربستاک، نه در صدد بازگشت به حس نوستالژیک زمینه آن است، بلکه چیزی است که زمینه ی موجود را در زمان، بسط و امتداد می دهد تا در این امتداد، امکان یکتایی را فراهم آورد.

 

Rebstock Park Diagram - Peter Eisenman - Frankfurt - 1991

 

Rebstock Park Diagram - Peter Eisenman - Frankfurt - 1991

 

عمده هدف آیزنمن، خلق یک پیوستگی بین تمام عوامل شکل دهنده ی پروژه بود. او سعی کرد به جای ساختن بناهای تک واحدی، سایتی طراحی کند که در جست و جوی تغییر دادن زمینه موجود باشد. او به جای الحاق عنصری بر سایت، سعی نمود بین سایت و عناصر طراحی شده، یک همخوانی و پیوستگی به وجود آورد. این همخوانی به صورتی شکل گرفت که عنصری نه به متن اضافه و نه کم شود و به صورت یک کل واحد شکل گیرد.

 

THE VIRTUAL HOUSE - Peter Eisenman - Siteless Ideas Competition - 1996

 

Aronoff Center, DAAP Building - Peter Eisenman - Cincinnati, USA -1988-1996


آیزنمن نحوه ی برخورد با سایت و ایده ی طراحی سایت ربستاک را به صورت کامل، در طراحی مرکز گردهمایی کلمبوس Columbus Convention Center, Ohio، بین سال های 1990 و 1992 میلادی، به اجرا درآورد. او با الهام از سایت پروژه، که در مرز بین مرکز شهر و قسمت شمالی شهر کلمبوس و در کنار اتوبان اصلی شهر قرار دارد، اقدام به طراحی پروژه نمود. او با مد نظر قرار دادن عملکرد اصلی این ساختمان به عنوان مرکز اطلاعات و گردهمایی، طرح ساختمان را به صورت لایه های مختلف فولد شده روی هم به صورت هم تراز و با موقعیت همسان در کنار یکدیگر، طراحی نمود. نکته حائز اهمیت در طرح او، رویکرد معنا شناسی و مفاهیم به کار رفته در آن است. معناهایی از جمله: خطوط راه آهن Railways، فیبرهای نوری Fiber optics، بزرگراه ها Highway، پل هوایی Overpass و غیره.

 

Max Reinhardt Haus Project - Peter Eisenman - Berlin, Germany - 1992-1993


Columbus Convention Center Model - Peter Eisenman - Ohio, Canada - constructed in 1993

 

این مفاهیم معنا شناسی، به عنوان جزئی از برنامه فیزیکی و مفهومی پروژه ، مورد توجه آیزنمن قرار گرفته بود. او این چندلایگی خطوط اطلاعاتی و راه های ارتباطی در عصر اَبر رسانه ها را، در ساختمان پروژه ی خود به صورت کالبدی به نمایش گذارده است. لایه های مختلف ساختمان در حالت افقی طوری طراحی شده اند که با مفاهیم مدنظر او همخوانی داشته باشند و از نظر آیزنمن، مجموعه ی لایه ها، کلیتی با عنوان مرکز گردهمایی کلمبوس را تشکیل می دهند. 

طرح شهر فرهنگی گالیسیا Galicia در شمال غرب اسپانیا Spain، یکی از مهمترین طرح های آیزنمن است که خود آن را معادل گوگنهایم بیلبائو The Guggenheim Museum Bilbao اثر فرانک گه ری Frank Gehry، می داند. این طرح، طی مسابقه ای به سال 2001 میلادی، به آیزنمن واگذار شد. سایت پروژه در ناحیه ی شمال غربی اسپانیا در 15 کیلومتری شهر سانتیاگود کومپوستلا Santiago de Compostela قرار دارد. بخش های اصلی پروژه عبارتند از : موزه ی تاریخ گالیسیا Galicia، مرکز تکنولوژی های جدید، سالن تئاتر موزیکال، کتابخانه و آرشیو نشریات، ساختمان خدمات مرکزی و مدیریتِ جنگل مصنوعی سایت. او در مورد اهداف به کار رفته در طراحی پروژه، می نویسد :"به ما یک برنامه پیچیده و جذاب داده شده بود که اهدافی بسیار فراتر از طراحی یک سری فضاها و عملکردها داشت. اولین خواسته برنامه، یک طراحی آزاد و پویا بود که بتواند پذیرای تمام احتمالاتی باشد که تا آن زمان حتی در نظر گرفته نشده بودند. ما اعتقاد داشتیم که می توانیم این خواسته را به عنوان ارزش اصلی و نخستین اولویت پروژه در نظر بگیریم. این موضوع که بسیار جالب توجه هم هست، به موضوع اصلی طراحی تبدیل شد."

 

Columbus Convention Center - Peter Eisenman - Ohio, Canada - constructed in 1993

 

City of Culture of Galicia Model – Peter Eisenman – Galacia, Spain – 1999

 

او در جایی دیگر نیز می نویسد:"به جای آنکه زمین پس زمینه ای باشد که ساختمان همچون شکلی جلوی آن قرار گیرد، ما وضعیتی را پدید آوردیم که در آن، زمین بالا آمده و خود تبدیل به شکل اصلی می شود؛ ساختمان ها می توانند درون زمین بنشینند. این نوع جدیدی از بافت شهری است که در آن فضایی که شما در آن قرار دارید، می تواند هم صاف و هم پُر چین و چروک باشد. درست همان گونه که صدف دریایی (سمبل قدیمی و تاریخی سانتیاگو Santiago)، هم صاف و هم مواج است. رمزپردازی شهر فرهنگی گالیسیا با رمزگانی که دلالت بر عناصر قرون وسطایی سانتیگو دارد، احساس زمان حال و پویایی را القا می کند که از فرمی پرتحرک و ملموس دریافت می شود. چیزی که شما می توانید آن را صدف روان بخوانید."

 

 City of Culture of Galicia Model – Peter Eisenman – Galacia, Spain – 1999

 

City of Culture of Galicia Model – Peter Eisenman – Galacia, Spain – 1999

 

شهر فرهنگی گالیسیا، براساس برنامه های پیشرفته کامپیوتری با استفاده از بازسازی مجازی سایت، طراحی و مدل سازی شده است. فرم اصلی طرح، بر اساس توپوگرافی زمین عیناً بازسازی شده است. در طرح آیزنمن قرار بود که سنگ های استخراج شده از سایت، به طور طبیعی به عنوان مصالح ساختمانی در سازه ی بتونی آن به کار روند، ولی به خاطر هزینه سرسام آور برش سنگ ها، از این کار صرفه نظر گردید. فضاهای داخلی طوری طراحی شده اند که عملکرد آنها، هیچ تأثیری روی پوسته ی ساختمان نمی گذارد. در کنار احساس تنوع و ارتباط میان ساختمان ها، آیزنمن ساختمان های شهر فرهنگی گالیسیا را زوج زوج می بیند؛ موزه تاریخ با مرکز تکنولوژی های جدید، کتابخانه با آرشیو نشریات، و سالن تئاتر موزیکال با ساختمان خدمات مرکزی و مدیریت. ورودی مجموعه از طریق ساختمان کتابخانه، که در نزدیکی پارکینگ طراحی شده است، صورت می گیرد. نمایشگاه چند رسانه ای، نقش مرکزی اطلاع رسانی به بازدیدکنندگان را به عهده دارد و به راهروی سرپوشیده کتابخانه مرتبط می شود. فضاهای عمومی کتابخانه، در طبقه اول طراحی شده اند. دور تا دور محیط شهر فرهنگی گالیسیا را جنگل مصنوعی پوشش می دهد، محیطی پوشیده از گیاهان و گونه های محلی که هم جنبه ی بازسازی طبیعت منطقه را دارد و هم اهمیت قائل شدن به حفظ و نگهداری محیط طبیعی منطقه است که زمانی عملکردی آئینی برای زائران منطقه داشت.

 

City of Culture of Galicia Model – Peter Eisenman – Galacia, Spain – 1999

 

City of Culture of Galicia Model – Peter Eisenman – Galacia, Spain – 1999

 

City of Culture of Galicia Model – Peter Eisenman – Galacia, Spain – 1999

 

City of Culture of Galicia Model – Peter Eisenman – Galacia, Spain – 1999

 

City of Culture of Galicia Model – Peter Eisenman – Galacia, Spain – 1999

برگرفته از:
بانی مسعود، امیر، "پست مدرنیته و معماری"، نشر خاک ،تابستان 1391.
www.rebstockpark-ffm.de
www.archinect.com

نظرات

نظری وجود ندارد، اولین نفری باشید که نظری ثبت می کنید.