درس واره شماره 13- واقعیت مجازی

واقعیت مجازی از اواسط دهه 1980 میلادی مطرح شد. انسان ها با تصاویری روبه رو شدند که واقعی به نظر می رسیدند، در حالیکه ساخته دست رایانه ها را مشاهده می کردند و واقعیت نداشتند. برای اولین بار دو کلمه متضاد، "واقعیت" و "مجاز" کنار هم قرار گرفتند تا مفهوم و بینشی جدید از بودن و نبودن را خلق کنند.

فضایی که در صفحه رایانه ها ساخته می شود، بسیار واقعی و حتی گاهی جذاب تر از واقعیت محیط اطراف ما است. می توانید در داخل فضا حرکت کنید، شدت نور را کم و زیاد کنید یا ارتفاع و ضخامت دیوارها را به دلخواه خود تغییر دهید. می توانید رنگ و مصالح دیوارها را عوض کنید یا حال و هوایی فرسوده و تخریب شده به آنها بدهید. گستره امکانات رایانه ها در زمینه های بسیاری، به ویژه معماری، وسیع تر از عملکرد ما در دنیای واقعی است. فضایی که خلق می شود در کنار بازنمایی فضای معماری و ایجاد شناخت بهتر و کامل تر از آن در جهت تکمیل و تغییر فضاهای دیگر، شیوه ای جدید از تفکر و آفرینش معماری را در ذهن معمار ایجاد می کند.

Virtual Reality

Real-Time 3D Immersive Visualization

نقش فضای مجازی

فضای مجازی، جهانی ایزوله و غیر قابل دسترس نمی باشد بلکه این فضا در اختیار همگان بوده و تنها شرط برخورداری از آن، داشتن تجهیزات لازم "کامپیوتر و ابزار مربوطه" و اجرای دستورالعمل های ساده است. فضای معماری را می توان به فضایی دیجیتال محدود نمود. فضای مجازی در اختیار تمام افرادی است که قادرند تا حضور خود را در آن فضا به صورت آگاهانه تصور کنند. شکل این فضا بر اساس تصوری که ما از شکل آن در فضای دیجیتال، بصری یا خیال داریم نقش می بندد بدین معنی که پیتر اندرس  Peter Anders عنوان می کند که: "در فضای مجازی، تمام اشیاء دارای حالت نمادین می باشند. تمام آنها، در مقیاس های مختلف و اغلب از طریق استعاره به دنیای فیزیکی اشاره می کنند که به آن تعلق دارند. این ارتباط برای کمک به کاربر لازم است تا خود را در داخل این فضای نمادین هدایت نماید. معیاری که ما از تجرد داریم به ما کمک می کند تا ارتباطات موجود با دنیای فیزیکی خود را درک کنیم که نشان دهنده فرم هایی برای طبقه بندی اشیاء فضای مجازی و درک معانی آن است."

هر جسم در فضای مجازی می تواند دارای یک یا چند معنا و ویژگی های متغیر باشد. معماری فضای مجازی قطعاً نوعی معماری رمزی است اما این نمادشناسی نامحدود است. وظیفه معمار فضای مجازی وارد نمودن کدهای رمزی است که باعث ایجاد معانی می شوند.

World Viz, LLC.I - Virtual Reality Software - 2014

Marcos Novak - Architect, Artist - Venezuela - 1957

تفکر دیجیتال

شیوه ای از تفکر که در تعامل بین ذهن معمار و رایانه انجام می گیرد. دیگر معمار تنها فرد خلاق و تصمیم گیرنده صحنه آفرینش معماری نیست، بلکه همکاری دارد که کار وی را توسعه بخشیده و یا تحت تأثیر قرار می دهد. افزایش ارتباط طرح با تک تک اجزاء فضا و اعمال سریع تصورات در طرح معماری، موجب نزدیکی و هماهنگی ذهن معمار با فضای سه بعدی است که آفرینش معماری در آن اتفاق می افتد؛ این مسأله دریچه ای جدید در ذهن، چشم و دست معمار می گشاید. چشمان شما در کنار واقعیت اطراف، وقایع و فضاهایی مجازی را در صفحه رایانه ها و آینده ای نزدیک در دنیای واقعی می بینند. یا چشمان خود را به ابزار و عینک هایی مصلح می کنیم که فراتر از آنچه که هست را چه در دنیای واقعی و مجازی مشاهده کنیم. نگاه ما به دنیای اطراف و بالطبع برداشت و درک ما نیز به شدت در حال تغییر است.

مارکوس نواک Marcos Novak معتقد است معماری سیال در فضای سایبر Cyber یک معماری فاقد ماده است. معماری است که با عناصر انتزاعی اش مدام در حال تغییر است و معماری است که به موسیقی گرایش دارد. معماری سایبر یک سمفونی در فضاست در طول زمان؛ اما یک سمفونی که هرگز تکرار نمی شود و ممتد نیست تا کامل شود.

Turbulent Topologies - Marcos Novak - Istanbul - 2008

Turbulent Topologies - Marcos Novak - Istanbul - 2008

نکات مهم در طراحی و معماری دیجیتال:

• رایانه ها بر دقت و گستره عمل معمار می افزایند تا یک معماری درست و کامل خلق شود. نباید به رایانه ها به چشم تسریع کننده نگریست. تولید ایده های متنوع و بی شمار از جانب رایانه ها در کنار تسریع فرایند طراحی، از جهاتی بر میزان کار معماری می افزاید و کار و دقت بیشتری را می طلبد. بدین جهت است که معمارانی با اذهان قدرتمند و پویا پیشروان معماری فردا خواهند بود. آنان که بتوانند پا به پای پیشرفت تکنولوژی حرکت کرده و قدرت و تحلیل و انتخاب بالایی از خود نشان دهند.
• در معماری دیجیتال، خلق بیشتر به ماهیت و امکانات رسانه و میزان ارتباط درست و گسترده فرد با رسانه (که مجموعه ای وسیع از طراحان، برنامه نویسان و کاربران را شامل می شود) بستگی دارد تا نبوغ شخصی. در حقیقت نبوغ و خلاقیتی موثر خواهد بود که همساز با فضای مجازی عمل کند. 

Headset - Oculus RIFTVR

Architectural 3D Designing Software

• با همکاری رایانه ها و سیستم های الکترونیکی، زمان آفرینش، سریع تر و آزادی عمل در آفرینش بیشتر می شود. تکنیک باعث افزایش خلاقیت طراح شده و ایده ها، احجام و ساختارهای متعددی خلق و مورد آزمایش قرار می گیرند. اما پختگی و تکمیل اثر در چه فاصله زمانی می تواند ممکن شود؟
  

موضوعی که مهم است به قدرت ذهن معمار و میزان تلاش وی بستگی دارد؛ طراحی همچون رشد و بارور شدن یک درخت است و شیوه های مختلف پرورش گیاه بر رشد و باروری خوب و کامل آن کمک می کنند نه تسریع زمان میوه دادن درخت. میوه هایی که با شرایط غیرمعمول و در زمانی کمتر پرورش می یابند، شاید به لحاظ حجم و ابعاد از میوه های طبیعی بزرگتر باشند، اما به لحاظ محتوا و انرژی غذایی از درصد پایینی برخوردارند.

Architectural 3D Designing Software - Home Designer

 Architectural 3D Designing Software - AutoCAD

نرم افزارها شیوه طراحی را به نسبت ساختاری که برنامه ریزی شده اند به معمار اعمال می کنند و معمار در بسیاری از مواقع خود را با امکانات رایانه ها برای خلق تصورات خود تطبیق می دهد! در آینده یک معمار کسی نیست که تنها بتواند به ابزار طراحی مسلط بوده و یا از قوه خلاقه بالایی در ترکیب فرم و خلق فضا برخوردار باشد بلکه باید در علوم رسانه ای نیز توانایی کافی در طراحی و برنامه نویسی نرم افزارهای طراحی را برخوردار باشد. متأسفانه در عصر حاضر توانایی معمار بیشتر از همیشه به ابزار "رایانه ها" وابسته است و در حقیقت این رایانه ها هستند که شیوه تفکر را به ما می آموزند در حالیکه معمار "متفکر" کسی است که بتواند شیوه های تفکر، درک و تجسم از فضا را خلق کند، برنامه نویسی کند و آموزش دهد. دیگر اعضا گروه طراحی، تنها، کاربران نرم افزارهای ایشان (معمار) خواهند بود که نهایتاً به گونه ای خلاقانه و به طور کامل از ابزاز تفکر و معماری ایشان استفاده می کنند و از قدرت عمل محدودی در خلق فضای معماری به لحاظ کیفیت و کمیت برخوردارند. 

 Architectural 3D Designing Software

 Architectural 3D Designing Software - Blender

در فرایند طراحی دیجیتال از تعامل و همزمانی بین مراحل و موضوعات مورد بحث در طراحی، اثر معماری خلق  می شود و نه لزوماً از طریق رقابت در طول یک مسیر خطی. مابین عناصر فرایند دیجیتال رابطه ای دینامیک وجود دارد که به صورت همزمان با یکدیگر و با تأثیر متقابل عمل می کنند. به عنوان مثال ایده پردازی و طراحی ساختار فضایی، دو موضوع جدا از هم نبوده و تا انتهای پروسه طراحی بر یکدیگر تأثیر گذارده و موجب تکمیل یا تصحیح پروژه می شوند.

ایده های طراحی، آسان تر و مشخص تر از سایر شیوه ها و ابزار طراحی می تواند در مدل های سه بُعدی از فضاهای داخلی و خارجی مطرح شده و چه بسا ایده های جدیدی نیز از تغییرات فرم حاصل کنند؛ امروزه به کمک سیستم های پیشرفته می توان میزان تأثیر بادهای نامطلوب را در سازه بنا و همچنین کاهش دمای ساختمان در فصول و شرایط مختلف محاسبه کرد و جالب تر اینکه رایانه مدل ها و ایده های مختلفی را برای مقابله با این شرایط مطرح می کند. طراح با وارد کردن اعداد و ارقام بدست آمده از محاسبات و با کلیک دکمه ای با ده ها فرم و راه حل روبرو می شوند که می توانند معماری ما را دگرگون کنند.

Architectural 3D Designing Software

Headset - IRISVR

فرایند طراحی دیجیتال، ساختاری غیر خطی است:

مراحل طراحی در عرض یکدیگر عمل می کنند و رابطه ای دو سویه بین آنها وجود دارد. هر تغییری بر سایر عناصر تأثیر گذاشته و دوباره تأثیر این تغییرات به عنصر اولیه نیز بر می گردد. حرکتی رفت و برگشتی در عرض که علاوه بر تأثیر متقابل بر ارتباط عناصر فرایند نیز می افزاید.

در طراحی دیجیتال، شاهد تغییرات مهم و حساسی فراتر از ادغام یا حذف مراحل طراحی هستیم؛ در این نوع برخورد مراحل فرایند طراحی در یکدیگر تنیده شده و از سلسله مراتبی خاص پیروی نمی کنند، بر هم تأثیر می گذارند و حتی جایشان را با هم عوض می کنند.

رایانه ها از همان ابتدای طراحی که اطلاعاتی از شناخت پروژه و سایت را دریافت می کنند شروع به ارائه ایده ها، ساختار و فرم می کنند و هر لحظه با تغییر یا افزایش اطلاعات از طرف طراح، تصاویر ارائه شده در رایانه ها تغییر کرده یا تکمیل می شوند. کوتاه بودن زمان تحلیل و تولید از سوی رایانه ها و سایر سیستم های الکترونیکی در مقایسه با مغز انسان، امکان بررسی و حتی فهم دقیق فرایند را از طراح می گیرد. و تعیین و تدقیق مراحلی که رایانه آنها را طی می کند بسیار مشکل می نماید. مهم ترین دلیل این عمل، هم عرض بودن فعالیت ها و جا به جایی مراحل طراحی است.

Transarchitectures for Automutant - Marcos Novak- Schindler House - 2006

آنچه از فرایند طراحی دیجیتال می آموزیم:

• ارتباط دو سویه و دینامیک بین اجزاء باعث پختگی و تکامل اثر طراحی می شود.
• بر خلاقیت و قدرت ذهن طراح می افزاید.
• وسعت ذهن طراح را از آنچه که هست به آنچه که توان تصورش را ندارد تغییر می دهد و او را به دنبال ناشناخته ها و حتی نا ممکن ها می کشاند.
• آرشیو ذهنی معمار را در رابطه با تعدد و تنوع ایده ها و ساختارهای معماری افزایش می دهد.
• ذهن طراح پویا تر و دقیق تر از قبل می تواند عمل کند.
• خلق آثار دیجیتال از دقت علمی بالایی برخوردار هستند.
• پیشرفت بازنمایی و تصویرسازی ساختاری در معماری
• کامپیوتر ما را قادر می سازد تا مکانیسم های پیچیده را ثبت کنیم.

(لازم به ذکر است که در صورت ایجاد تعامل بین معمار و رایانه و تمرین و تلاش در این زمینه موارد بالا صورت می پذیرد. متأسفانه در جامعه امروز ما عدم فهم درست از کارکرد رایانه ها و نوع ارتباط با آن، موجب تنبلی ذهن طراحان و دانشجویان شده است.)

Virtual Reality

360Heros gear