درس واره شماره 17- کلیسای روبانی

 کلیسای روبانی Ribbon Chapel که برای اجرای مراسم ازدواج طراحی شده، در باغی نزدیک اقامتگاه تفریحی ساکاگاهاما Sakaigahama  در هیروشیما Hiroshima ، جای گرفته است. مکان کلیسا بین راه تپه ای، با چشم انداز گسترده، به دریاچه "درون بوم" ژاپن Japan است. گروه طراحی با تداخل و درهم تنیدن دو پلکان مارپیچی، سازه ای آزاد و زیبا را به وجود آورده که در نوع خود بی نظیر است. این ترکیب -دو بازوی مارپیچ- به صورتی معمارانه مراسم ازدواج را در فرمی خالص تجسم بخشیده است. لازم به ذکر است به دلیل اینکه یک بازو در برابر نیروهای افقی، ناپایدار و مستعد لرزش های خطرناک در راستای عمودی است، برای احداث این بنا از دو بازوی مجزا و به هم تنیده بهره گیری شده است.

با ترکیب و تداخل دو بازو پلکان مارپیچ، که یکی پشتواره دیگری است، این امکان به وجود آمده که بتوان یک سازه ی سر آزاد را احداث کرد که درنوع خود بی نظیر است. همان طور که دو انسان قبل از ازدواج همچون دو عضو مجزا در کنار هم هستند و این ازدواج است که مایه پیوند انسان ها را بنا می کند و آن ها را از دو روح جدا، تبدیل به یک روح واحد می کند. این دو بازوی مارپیچ نیز در انتها و در قله سازه به یکدیگر متصل و تشکیل یک مارپیچ واحد را می دهند که حاکی از تجمیع یک روح در دو بدن است. در هسته مرکزی سازه ی کلیسا مکانی تعبیه شده است که مشایعین عروس و داماد در آن به انتظار می نشینند. جناح اصلی کلیسا-که محل عبور عروس و داماد است- در مقابل یک درخت قدیمی که به عنوان سمبل منطقه شناخته می شود روی دارد. محراب کلیسا –که خطبه عقد در آن خوانده می شود- نیز پشت به درخت و در مقابل آن هفتاد صندلی طوری که دید به چشم انداز زیبای دریاچه دارند، قرار گرفته اند.

بطور معمول ساختمان ها از ارکان مجزایی همچون بام، دیوار و کف تشکیل می شوند، اما در این گونه کلیسا راه پله های اصلی طوری به هم پیوسته اند که نقش بام، رخ بام Eaves ، دیوار و سقف مجموعه را برعهده دارند و فضایی معمارگونه بوجود آورده اند. شکل گیری پهنا و طول پلکان در رابطه مستقیم با عوامل فضایی/ مکانی، چون قله سازه که محل ملاقات عروس با داماد است و همچنین در راستای ایجاد بهترین چشم انداز و بهره گیری از رخبام ها بعنوان آسمانه و تابش گیر مجموعه، می باشد.

پوسته بیرونی کلیسا توسط پانل های صاف چوبی، پوشانیده شده است؛ این پانل ها، با رنگ سفید رنگ آمیزی شده است. این نوع خاص از رنگ سفید در طول زمان و به دلیل رطوبت منطقه حالت کدری خاصی بخود می گیرد، که زیبایی بیشتری در طول سال ها به ساختمان اعطا خواهد کرد. این پانل های چوبی توسط آلیاژ روی و تیتانیوم به یکدیگر متصل شده اند. از مزایای آلیاژ روی و تیتانیوم، می توان به مقاومت در برابر نسیم مرطوب دریا، خشکی و هوای خورنده منطقه و انعطاف پذیری مناسب برای استفاده در سازه های فولد Fold  اشاره کرد. استفاده از آلیاژ روی و تیتانیوم در قسمت های دیگر این سازه همچون قرنیزها، دیوارها، سقف کاذب ها و قاب پنجره ها امکان طراحی یک سازه ساده و مناسب، توسط فقط یک عنصر واحد را فراهم کرده است.

کلیساهایی که برای امر ازدواج اختصاص دارند معمولا متشکل از یک معبر در وسط و محراب در انتهای این معبر هستند. در ابتدای مراسم، عروس و پدر عروس دست در دستان یکدیگر از این معبر عبور کرده، به سمت محراب پیش می روند و در انتهای مراسم، همین معبر مکان عزیمت عروس و داماد است. خوشبختانه در طرح این کلیسا بدلیل وجود دو بازوی مارپیچ، عروس به همراه پدر از یک بازو و داماد از یک بازوی دیگر خود را به قله کلیسا می رسانند و در آخر مراسم از یک شاهراه واحد،  عروس و داماد دست در دست هم به سمت پایین حرکت می کنند. این سیرکولاسیون نمایانگر روح مقدس ازدواج و نماد پیوند عروس و داماد در آسمان های هفتگانه است. در آخر دو انسان که دو روح از هم گسسته داشتند بصورت یک روح واحد از کلیسا خارج خواهند شد.

نمای کلی این کلیسا فقط از یک پلکان ساده تشکیل شده است و طراحی این پلکان بطوری است که در هرجهت، چشم اندازهای زیبایی از آسمان، جنگل و دریاچه را درمقابل چشم حاضران قرار می دهد.

هیروشی ناکامورا Hiroshi Nakamura ، از دست اندر کاران طراحی این کلیسا اینطور اظهار می کند که " درست است بنای این کلیسا نسبتا کوچک است اما ما با طراحی پلکانی به طول 160متر فضایی را بوجود آورده ایم که روح عروس، داماد و بزمگران در یک سو قرار گرفته و حس همبستگی درمیان افراد ایجاد می شود."

بازوهای مارپیچ مجموعه در چهار نقطه و چهار جهت مختلف توسط یک بوشن خاص بهم متصل شده اند. این گونه اتصال باعث شکل گیری تاثیر حلقه سه بعدی Three Dimensional Hoop  برای مقابله با نیروهای رانشی، ایجاد تاثیر بادبند گونه Brace Effect برای مقابله با نیروهای افقی شده است. با بهره گیری از این روش امکان ایجاد یک سازه خود ایستا بوجود آمده؛ در مرکز دوران سازه یک ستون با ارتفاع صدمتر تعبیه شده است که می تواند مقاومت خوبی در برابر نیروهای فشاری از خود نشان دهد، اما به سختی می تواند حلقه درونی را در برابر نیروهای افقی مهار کند. بمنظور حل این مشکل، حلقه بیرونی به حلقه درونی به شکل یک طره به هم متصل شده اند. همچنین برای سبک کردن سازه ی مجموعه در قسمت بالایی کلیسا، از سیستم سازه ای خاصی با نام سیستم پاندولی سبک Pendulum Type Base isolation Devic بهره گیری شده است که این سیستم سازه ای در ساختمان های سبک وزن بخوبی پاسخگو است. در سه قسمت خاص از حلقه بیرونی تمهیدات خاصی برای جلوگیری از لرزش بوجود آمده توسط قدم های افراد، در نظر گرفته شده است. از نمونه آن می توان به بهره گیری از روشی خاص به اسم TMD- Tuned Mass Damper  اشاره کرد.

 در پیش بینی های صورت گرفته این نتیجه حاصل شده است که با برداشتن داربست های تقویت کننده در انتهای عملیات ساخت، ساختمان بدلیل سنگینی وزن خود دچار یک فرو نشست 30میلیمتری در راستای محور عمودی خواهد شد و این فرونشست باعث خمیدگی نسبی ستون میانی می شود. برای جلوگیری از این نشست، در پی ساختمان، سازه دیگری تعبیه شد که دقیقا به اندازه نیروی وزن ساختمان گشتاور معکوس Reverse Torque  ایجاد می کند و این گشتاور معکوس باعث جلوگیری از نشست ساختمان خواهد شد. به همین دلیل ستون مجموعه بعد از اتمام کار و درصورت خمیده شدن به جای اصلی خود بازخواهد گشت. این ستون در برابر خمیدگی، دارای مقاومت نسبتا خوبی است. ضریب ریسک اجرای این روش بسیار کم بوده و معادل خطای 2 در 1000 میلیمتر در هر طبقه است.

پنجره های شیشه ای بکار رفته در کلیسا، دارای اندازه های مختلف است و شباهتی در هیچکدام از این پنجره ها یافت نمی شود. در مواقع وقوع زلزله یا وزیدن بادهای شدید که از خصوصیات اقلیم ژاپن است، پنجره ها باید از انعطاف خاصی برخوردار  و قابلیت حرکت در سه جهت اصلی را دارا باشند. برای نیل به این هدف، تنکه های Pane  پنجره ها توسط بازو های خاص DPG به قسمت های داخلی قرنیزها متصل و مهار شده اند.

سازه این مجموعه ظریف، در عین حال جسورانه است. این سازه توسط شرکت آروپ Arup  طراحی و اجرا شده است.