درس واره شماره 16- برج العرب

برج العرب Burj Al Arab به نسبت برج های معاصر متفاوت است. هم از آن جهت که نشانه ای از ورود غرب آسیا به ساحت آسمان خراش ها است و هم از آن جهت که بر خلاف روال چند دهه اخیر، در طراحی آن، سازه و ایستایی ساختمان حرف اول را در تعیین فرم نمی زند. به عبارت دیگر، آن قدر فرم بنا تحت تاثیر مسایل فرهنگی و هویتی قرار گرفته، که کل ساختمان مجسمه گونه بنظر می رسد و هویت محلی در طراحی آن به حالت افراط آمیزی مدنظر بوده است. فرم آن نشانه ای از یک قایق بادبانی غول پیکر عربی است که در ساحل خلیج فارس خودنمایی میکند و یکی از نشانه های بندر دبی Dubai به شمار می رود. این هتل توسط معمار تام رایت Tom Wright از شرکت دبلیو اس اتکینز W. S. Atkins Company طراحی شده است. برج العرب Burj Al Arab به هنگام روز به دلیل فرم بی نظیر و سازه سفید رنگ خود از افق های بسیار دور کاملا قابل تشخیص است و شب هنگام به دلیل نورپردازی های زیبای خود بصورت ساختمانی با فرم کاملا متفاوت نمایان می شود. صاحبان هتل، آن را 7 ستاره می خوانند، هفت طبقه از این هتل به صورت آکواریوم در زیر دریا قرار دارد و تالار مرکزی آن با 180متر ارتفاع، بلندترین آتریم در دنیاست.

 ساختگاه:

گرچه بسیاری از برج های جهان را در ساختگاهای سنگی و صخره ای بنا کرده اند؛ اما برج العرب بر روی بستری از ماسه بنا شده است. ساختگاه برج، جزیره ای است که با فاصله 270 متری از ساحل در دریا ساخته شده و با جاده ای منحنی به ساحل وصل می شود. هیچ کس تا آن موقع برجی با این ارتفاع در جزیره ای مصنوعی نساخته بود.

ساخت این جزیره مسکونی به دلایل زیر صورت گرفت:

• ایجاد محیطی مجزا و همراه با آرامش برای میهمانان هتل.
•  تشخیص ترکیب بنا به صورتی منحصر به فرد در میان آب ها و به دور از ساحل و عدم مزاحمت سایه آن بر هتل ساحلی جمیرا Hotel Jumeirah Beach و پارک آبی سرزمین وحشی Wild Wadi Park Land.

شالوده:

قرار گرفتن برج با سازه ای عظیم در جزیره ای مصنوعی نیاز به فنداسیونی مقاوم داشت.  به این ترتیب، فنداسیونی که حدود 1000متر از سطح دریا پایین تر است برای برج طراحی شد و لایه های بتنی مقاوم در سطح دریا، شالوده محکمی را برای ساخت این برج ایجاد کرد. پی این ساختمان بر روی 250 شمع بتنی که هریک به قطر 1.5 متر تا ژرفای 45 متری زیر دریا فرو رفته اند، قرار دارد و کل ساختمان بر این شمع های بتنی متکی است.

سازه:

این هتل باید در برابر تمام مشکلات پیش رو در خلیج فارس مقاوم باشد. هتل دارای دیوار نازک بتنی است که به تنهایی توان مقاومت در برابر این حملات را ندارد. برای مقابله با زلزله و بادهای شدید، مهندسین به راهکاری خلاقانه پرداختند. سازه غول پیکر فلزی ای به نام اکسو اسکلت Exo Skeleton  در خارج از ساختمان اصلی تشکیل شده از ستون های اریبی که به دو ستون مخفی منتهی می شوند که آن هم به خودی خود به هسته مرکزی و بتنی ساختمان متصل است.

سازه این برج شامل دو اسکلت بتنی و فلزی می شود. در فضای میانی، قسمت اصلی برج با سازه بتنی ساخته شده که اسکلت فلزی پیرامون آن را فراگرفته است. به عبارتی دیگر، این برج دارای اسکلت بتنی به عنوان ستون فقرات ساختمان است که با سازه v  شکل فلزی مقاوم شده است. سازه فلزی از سه پایه فولادی در بیرون ساختمان، همچون دکل بادبان کشتی، تشکیل شده است. دو پایه فولادی، قوسی و دیگری مستقیم است و همگی در نقطه رأس به هم می رسند و در چند نقطه با خرپاهای فولادی به هم متصل اند. برای سختی جانبی بیشتر سازه، خرپاهای مورب نیز به کار گرفته شده اند. خرپاهای مورب با یک جفت مستهلک کننده به سازه اصلی متصل شده اند. این شش خرپا با مقطع اصلی سه گوش و اعضای لوله ای که بزرگترین آنها 85 متر طول و 165 تن وزن دارد، کار مهاربندی را انجام می دهند. 

معماری داخلی:

ساختمان هتل دارای 56 طبقه است که بصورت 28 طبقه دوبلکس طراحی شده و ارتفاع کف تا کف هر طبقه هفت متر در نظر گرفته شده است. این هتل اتاق ندارد، بلکه دارای 202 واحد اقامتی سوئیت دو طبقه است. فضاهای داخلی هتل حاصل فناوری های پیشرفته در کنار استفاده از عناصر سنتی در دکوراسیون داخلی و مبلمان آن است. تلفیق مکرر عناصر بومی و غیر بومی، قدیم و جدید، نماد متمایزی به وجود آورده است. استفاده از رنگ های طبیعی، الهام از عنصرهای چهارگانه طبیعت و انفجار نور در فضاهای داخلی از عوامل موثر در جذابیت فضای داخلی برج است. سوئیت های این هتل از داخل حول محور عمودی به ارتفاع 54 طبقه جمع شده اند و در تزیینات و نقش پردازی های آنها به حد افراط آمیزی از روش های مدرن و محلی استفاده شده است.

سرسرای میانی ساختمان یک سوم فضای داخلی را تشکیل می دهد. هدف از ساخت این فضا ایجاد مکان هایی است که از راه پله های بسیار بزرگ، ردیفی از ستون های عظیم مخروطی و راهروهایی با طاق های قوسی متقاطعی تشکیل شده اند و نقش و نگارهای خاص فرهنگ عربی را در ذهن تداعی می کنند. از دیگر فضاهای هتل می توان به رستوران غذاهای دریایی المارا Seafood Almara، مرکز تفریحی آساوان recreation center Asavan، باشگاه ورزشی طبقه هجدهم، سالن ناهارخوری، سالن کنفرانس به سبک معماری عربی و سالن سینما و تئاتر خصوصی اشاره کرد.

بر فراز هتل یک رستوران به نام المنتها Al Montaha Restaurant با مساحت 100 متر مربع، در ارتفاع 200 متری سطح دریا وجود دارد، که به وسیله آسانسوری با دید پارانومیک چشم اندازی وسیع قابل دسترسی است. این رستوران با سازه ای فولادی با وزن 350 تن، به صورت صفحه ای طره شده با 26 متر پیش آمدگی در نمای هتل به صورت کاملا شاخص دیده می شود و سازه آن متشکل از لوله هایی فولادی به قطر 1.5 متر است. همچنین بر روی طبقه ی انتهایی برج فضای مدوری برای فرود هلی کوپتر در نظر گرفته شده است.

نمای ساختمان:

این ساختمان مرتفع ترین سازه جهان با نمای غشایی است. نمای بادبان مانند این بنا از ماده ای به نام دینئون ساخته شده ، که شامل دو لایه است و به دوازده قسمت تقسیم می شود. این بادبان با پوشش تفلون پوشیده شده تا آن را در مقابل گرمای شدید و باد محافظت کند. با توجه به آسیب های وارده  در شرایط بد آب و هوایی به این نما، عمر آن حدود 50 سال تخمین زده می شود. پوشش سفید در طول روز موجب عبور نور ملایم و شیری رنگ به درون هتل می شود. در صورتی که نمای شیشه ای، درخشندگی و انعکاس نور زیاد ایجاد می کند و پیوسته دما را افزایش می دهد.

امروزه معماری ای محبوب تر است که علاوه بر جنبه پایداری و ارتباط مناسب با طبیعت بتواند از تکنولوژی های روز، که دستاورد پیشرفت های بشر در طول ادوار مختلف بوده است، به شایستگی استفاده کند. امروزه که توجه خاصی به صنعت توریسم Tourism می شود، احداث ساختمان هایی خاص مانند برج العرب Burj Al Arab می تواند نگاه مردمان را به کشورهای دارنده این شاهکارهای مهندسی جلب کند. توریسم، صنعت سودآوری است که توجه شایسته به آن و برنامه ریزی و سرمایه گذاری حساب شده در این زمینه می تواند وجهه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشوری را در میان سایر کشورها دگرگون کند.